2193. Malik b. Enes
[Malik b. Enes] b. Malik b. Ebu amir b. Amr b. el-Haris b. Gayman b. Huseyl b. Amr b. el-Haris. el-Haris, Zu Esbah b. Himyerdir. Onun neseb silsilesi Kureyş kabilesinden Beni Teym b. Mürre kolu içinde Abdurrahman b. Osman b. Ubeydullah et-Teymi arasında sayılmaktadır. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Malik b. Enesi şöyle derken işittim: “Hamilelik üç yıldır. Bazı kişiler – kendisini kastediyor- üç yıl süreyle anneleri tarafından taşındılar.” Bir başkasının şöyle dediğini işittim: Malik b. Enes ana rahminde üç yıl taşınmıştır. Bize Mutarrif b. Abdullah el-Yesari haber verdi; dedi ki: Malik b. Enes uzun boylu, başı büyük, başının saçı dökülmüş, saçı ve sakalı beyaz bir zattı. Saçının beyazlığı duru beyazdan kumrala kadar değişik tonlardaydı. Elbisesi iyi cins Aden kumaşındandı. Bıyığı kısaltmayı mekruh görür ve ayıplardı. Bunu müsle gibi görürdü. Bu durumu bir kişinin kendi kendine müsle yapması gibi kabul ederdi. Bize İsmail b. Abdullah b. Ebu Üveys haber verdi; dedi ki: Öldüğü zaman Malik b. Enesin elinde bulunan yüzüğün taşı siyah taştandı ve üzerinde iki satır halinde “Hasbiyallah ve nimel-vekil” yazılıydı. Yüzüğünü sol eline takardı. Çok defa sağ eline taktığını da gördüm. Büyük ve küçük abdestten sonra namaz için abdest aldığı zaman yüzüğünü sağa ve sola oynatırdı. Malik, insanlar için gerekli görmediği bazı şeyleri dahi kendisi yapar ve şöyle derdi: “İnsanlara fetva vermediği şeyle kendisi amel etmedikçe alim kişi, alim olmaz.” Bize Man b. İsa haber verdi; dedi ki: Maliki yüzüğünü sol eline takmış olarak gördüm. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Malik saçını boyamazdı. Bize Mutarrif b. Abdullah el-Yesari rivayet etti; dedi ki: Bir gün Malik b. Enese, “Senin yüzüğünün nakşı nedir?” diye sordum. “Hasbiyallah ve nimel-vekil” dedi. “İnsanların yüzüklerine yaptığı nakışlar arasından neden bu nakşı seçtin?” dedim. Allah Tebareke ve Tealanın bir topluluk için “Kalu: hasbünellahü ve nimel-vekil. Fenkalebu bi-nimetin minellahi ve fadlin, lem yemseshüm suün [(Müminler) dediler ki: Allah bize yeter, o ne güzel vekildir. Bunun üzerine, kendilerine hiçbir fenalık dokunmadan, Allahın nimet ve keremiyle geri geldiler.]” dediğini duydum. Mutarrif dedi ki: Ben de yüzüğümün nakşını sildim ve “Hasbiyellah ve nimel-vekil” sözünü nakış yaptım. Bize Mutarrif b. Abdullah el-Yesari rivayet etti; dedi ki: Bize Malik b. Enes anlattı; dedi ki: Günün ortasında İbn Ömerin kölesi Nafiin yanına giderdim. Beni Güneşin ışıklarından koruyan bir şey bulunmazdı. Evi de Sureynde en- Naki mevkiinde bulunuyordu. Orası sınırdı. Bir müddet dışarı çıkmasını beklerdim. Nihayet çıkar ve onu biraz yalnız bırakırdım. Onu beklemediğimi ona göstermeye çalışırdım. Sonra ona kendimi arzeder ve selam verirdim. Evine girinceye kadar onunla birlikte olurdum. “Şu ve şu konularda İbn Ömer ne dedi?” diye sorardım. O, “İbn Ömer şöyle şöyle derdi.” diyerek bana cevap verir; ben de onu ezberlerdim. Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Malik dedi ki: “Ben daha güneş doğmadan İbn Hürmüze gelmiştim. Gece oluncaya kadar evinden çıkmadı. O, fukahadan bir zattı.” Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Bana – arkadaşlarımızdan en faziletlilerinden birisi olan- Zeyd b. Davud dedi ki: Rüyada sanki mezarın yarılmış olduğunu gördüm. Allah Resulü oturuyordu. İnsanlar izdiham yapıyorlardı. Yüksek sesle bağıran birisi “Malik b. Enes” diye bağırdı. Baktım Malik, Allah Resulünün yanına gitti. Allah Resulü ona bir şey verdi ve “Bunu insanlar arasında taksim et.” dedi. Aldığı şeyle birlikte Malik çıkageldi ve insanlara o şeyi dağıtmaya başladı. Bir baktım o şey, Malikin insanlara verdiği bir miskti. Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Arkadaşlarımızdan bir adam dedi ki: Rüyada şunu gördüm: Bir adam bana “Şu ve şu konularda Malik ne diyor” diye soruyordu. Ben, “Ona soru sorulduğunda konuşmaya başlamadan önce “maşaallah” demeden başladığını pek hatırlamıyorum.” [Ravi] dedi ki: “Kıldan daha ince ve küçük bir şey için dahi bunu dese, doğruyu bulur.” dedi. Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Malik evine girmek istediği zaman önce ayağını sokar ve şöyle derdi: “Maşaallah! La kuvvete illa billah.” Ona, “Evine girmek istediğin zaman, “Maşaallah! La kuvvete illa billah” diyor muşsun? diye soruldu. Malik şöyle dedi: “Allahın Kitabında şöyle dediğini işittim: “Ve levla iz dehalte cenneteke kulte, maşaallahü, la kuvvete illa billah [Bahçene girdiğinde maşaallah! Kuvvet yalnız Allahındır, deseydin ya!]” Onun bahçesi (cenneti) eviydi. Bize İsmail b. Abdullah b. Ebu Üveys haber verdi; dedi ki: Malike, rivayet ettiği hadislerin hepsini işitip işitmediği soruldu. “Bazıları işitmedir, bazıları arzdır. Bize göre arz, işitmeden daha aşağı değildir.” dedi. Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Enes b. Malikin, arzın ancak müşafehet yoluyla olacağını söyleyip kendisiyle münakaşa eden adama kızdığını ve ona cevaben şöyle dediğini işittim: “Kuranı bir kıraat alimine karşı okuduğun zaman, bu konuda görüşün nedir? Sana soruyorum: Onu sana kim okudu? O zaman “Bana Falan oğlu Falan okudu.” demez misin? Halbuki o kişi sana az ve çok hiçbir şey okumamıştır. Aslında sen ona okudun ve bu da senin için kafi geldi. O, Kurandır. Niçin hadisin arz yoluyla alınmasını yeterli görmüyorsun? Halbuki Kuran, Hadisten daha yücedir.” Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Malik b. Enes ile yirmi sene arkadaşlık yaptım. Bu kitabı -el-Muvattaı kastediyor- hiç kimseye okuduğunu görmedim. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Malik b. Enesin şöyle dediğini işittim: “Hadisçinin hadisini şifahi olarak rivayet etmesini isteyenlere hayret ediyorum. Halbuki muhaddis hadisini arz yoluyla almıştır. Muhaddis için hadisi alırken arz yoluyla alması caiz olur, fakat başkasının onu kendisinden arz yoluyla alması caiz olmaz! Böyle bir şey olabilir mi?” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Malik b. Enese, Abdullah b. Ömer el-Umeriye, Abdurrahman b. Ebüz- Zinada, Abdülhakim b. Abdullah b. Ebu Ferveye ve Ebu Bekir b. Abdullah b. Ebu Sebreye hadisin muhaddise karşı okunmasını veya muhaddisin bu şekilde aldığı hadisi “Falan kişi bana rivayet etti” şeklinde rivayet etmesini sordum. Hepsi, “Bu eşittir, bu beldemizin ilmi geleneğidir.” dediler. Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Bir adam Malike, “Ben 100.000 hadis dinledim.” dedi. Malik, “100.000 hadis mi! Sen gecenin kışa toplayıcısısın!” dedi. Adam, “Kışa nedir?” diye sordu. “İnsanların geceleri topladıkları odundur. Bazen odun topluyorum derken yılanı kucağına alır, o da onu sokar.” dedi. Bize İsmail b. Abdullah b. Ebu Üveys haber verdi; dedi ki: Malike imanın ziyadeleşmesi ve noksanlaşması meselesi soruldu. O, “Ziyadeleşir, artar. Bu, Allahın Kitabında var!” dedi. Ona, “Ey Ebu Abdullah! Noksanlaşır mı?” diye sordu. Malik, “Bu konuda açık bir şey söylemek istemiyorum.” dedi. Bize İsmail b. Abdullah b. Ebu Üveys haber verdi; dedi ki: Malike oğlu Muhammedin künyesinin ne olduğu soruldu. O da “Ebül- Kasım” dedi. Sanki bu cevabıyla Allah Resulünün de künyesi olan Ebül- Kasım künyesini bir başkasının taşımasında bir beis görmediğini ifade etmek istemişti. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Muhammed b. Abdullah b. Hasan isyan edince Malik evine çekildi. Muhammed öldürülünceye kadar evinden çıkmadı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Malik b. Enesi şöyle derken işittim: Ebu Cafer el-Mansur hac münasebetiyle buraya geldiği zaman beni çağırdı. Onun huzuruna çıktım. Birlikte sohbet ettik. O bana sordu; ben cevap verdim. Ebu Cafer, “Senin telif ettiğin şu kitabınla ilgili olarak -el- Muvattaı kastediyor- şöyle bir emir vermeyi düşünüyorum: Bu kitabı çoğalt. Sonra da Müslüman şehirlerinden her birine bu kitabın bir nüshası gönder. Bu kitabın içinde bulunanları öğrensinler, bundan öteye geçmesinler, hadis ilmi olarak da insanlar burada olanlardan başkasına çağrılmasın. Ben ilmin aslının Medinede bilinen hadisler ve Medinelilerin ameli olduğu kanaatindeyim.” dedi. Ben, “Ey Müminlerin Emiri! Böyle yapma! Daha önce insanlara bazı görüşler söylendi, onlar pek çok hadis dinlediler ve çeşitli hadisleri rivayet ettiler. Herkes geçmişte bunlardan bazı şeyler alıp bunlarla amel etti. İnsanların ihtilafıyla birlikte bunları kabul ettiler. Onların inandıkları şeyi reddedersen bu, sıkıntıya sebep olur. İnsanları bildikleri, inandıkları ve amel ettikleri şey üzere serbest bırak. Her belde halkı kendileri için tercih etmek istediklerini seçsinler.” dedim. Ebu Cafer, “Ömrüme yemin olsun ki, eğer benim isteğimi uygun bulsaydın, bunu emredecektim.” dedi. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Malik b. Enes [Ebu Cafer tarafından] çağırılıp, kendisiyle istişare edilince, kendisinden hadis dinlenince ve görüşleri kabul edilince, insanlar onun hakkında her konuda bazı şeyler yakıştırmaya, çekememeye ve aşırı şeyler isnad etmeye başladılar. Cafer b. Süleyman Medineye vali olarak tayin edilince, onu jurnal ettiler; Caferin yanında onun hakkında ileri-geri çok şöyler söylediler. Mesela, halifeye olan biatın geçersiz olduğuna inandığını söylediler. Çünkü o, Sabit b. el-Ahneften rivayet ettiği bir hadisle amel ediyor; bu hadise dayanarak mükrehin talakının geçersiz olduğunu söylüyordu. Bu haberler üzerine Cafer b. Süleyman sinirlenip Maliki çağırdı. Malik hakkında kendisine getirilen hususları delil olarak onun önüne sürdü. Sonra elbiselerini soydurdu. Onu uzatıp kırbaçladı. Kolu omuzundan çıkıncaya kadar çekildi. Cafer onun başına büyük işler getirdi. Allaha yemin olsun ki, bu darb olayından sonra onun insanlar nezdindeki itibarı ve şerefi daha da arttı. Sanki bu darb olayı Malikin kendisiyle süslendiği bir zinet oldu. Malik, önceleri mescide gelir, beş vakit namazı, Cuma namazını ve cenaze namazlarını insanlarla birlikte kılar, hastaları ziyaret eder, haklar konusunda insanlar arasında hüküm verir, mescitte ilim meclisinde oturur, arkadaşları ve talebeleri ondan herhangi bir konuda verdiği hükmün delilini göstermesini isterlerdi. Sonra mescitte ilim meclisinde oturmayı terk etti. Mescitte namaz kılıp, hemen ayrılıp evine dönmeye başladı. Cenaze namazlarına katılmayı terk etti. Önceleri arkadaşları ona gelir, o da onları ilme teşvik ederdi. Sonra bütün bunları terk etti. Beş vakit namaz için de, Cuma namazı için de mescide gelmez oldu. Hiç kimsenin taziyesine gitmemeye ve haklarla ilgili konularda hüküm vermemeye başladı. Halk onun hakkında bütün bunları caiz gördü, normal karşıladı. Bu hal üzere ölünceye kadar halk Malike saygı göstermeye ve hürmet etmeye devam etti. Bazen bu konuda konuşur ve şöyle derdi: “Herkes özrünü söyleme gücüne sahip değildir.” Malikin evinde, herkesin evinde olduğu gibi minderler ve sağa sola dizilmiş yastıklar vardı. Kendisi, Kureyş, Ensar ve diğer insanlar bu minderler üzerine otururlardı. Onun meclisi bir vakar ve hilim meclisi idi. Malik heybetli ve azametli bir zattı. Onun meclisinde münakaşa ve gürültü olmaz, yüksek sesle konuşulmazdı. Garipler ona hadis sorarlar, o da onlara cevap verir, ancak bir hadisi tamamen bitirmeden diğerine geçmezdi. Bazılarının da kendisine hadis okumasına izin verirdi. Malikin kitaplarını çoğaltan Habib isimli bir katibi vardı. Bu katip aynı zamanda Malikin kitaplarını cemaata okurdu. Malikin huzurunda iken hiç kimse ona daha fazla yaklaşıp da kitabına bakmazdı, celal ve azametinden dolayı kimse ona soru soramazdı. Habib okurken bir hata yaparsa, Malik onun hatasını düzeltirdi. Bu durum az olurdu. Bize Mutarrif b. Abdullah rivayet etti; dedi ki: Malik b. Enes, Çarşamba veya Cumartesi günleri kan aldırırdı. Bu konuda rivayet edilen hadisi kabul etmezdi. Bize İsmail b. Abdullah b. Ebu Üveys haber verdi; dedi ki: Malik b. Enes günlerce az az olmak üzere ağrılarından şikayet etti. Ailemizden birisine ölürken ne dediğini sordum. Sorduğum kişi dedi ki: Önce şehadet getirdi, sonra şöyle dedi: “Bundan önce de bundan sonra da emir Allaha aittir.” Harunun halifeliği zamanında, 179 senesinin Rebiülevvel ayının 14. günü sabahleyin vefat etti. Cenaze namazını Abdullah b. Muhammed b. İbrahim b. Muhammed b. Ali b. Abdullah b. el- Abbas b. Abdülmuttalib kıldırdı. Abdullah, Zeynep bt. Süleyman b. Alinin oğlu idi. Abdullah annesinin ismiyle bilinir, kendisine “Abdullah b. Zeyneb” denirdi. O zaman Medine valisi idi. Cenaze namazını, cenaze namazlarının kılındığı yerde kıldırmıştı. Baki mezarlığına defnolundu. Vefat ettiği gün seksen beş yaşındaydı. Muhammed b. Sad dedi ki: Musab b. Abdullah ez-Zübeyriye bunu hatırlattım. “Ben Malikin ölüm zamanını en iyi belleyenlerdenim. 179 senesinin Safer ayında vefat etti.” dedi. Bize Man b. İsa haber verdi; dedi ki: Malik b. Enesin kabri üzerinde çadır gibi bir tümseklik gördüm. Malik sika, güvenilir, delil, imam, vera sahibi, fakih, alim ve hüccet sayılan bir zattı.
2194. Ebu Üveys
Adı, Abdullah b. Abdullah b. Üveys b. Malik b. Ebu amir el-Asbahidir. Himyerdendir. Malik b. Enesin amcasının oğludur. Ebu Üveys, ez-Zühri ve başkalarından hadis rivayet etmiştir.
2195. Hişam b. Sad
Künyesi Ebu Abbaddır. Ebu Leheb b. Abdülmuttalib ailesinin mevlasıdır. Ancak Ebu Talib ailesi yanlısıydı. Mehamil sahibiydi. el-Mehdinin halifeliğinin ilk zamanlarında Medinede vefat etti. Çok hadis rivayet edenlerdendir. Ancak zayıf bir ravi olduğu ifade edilmiştir.
2196. Muhammed b. Salih
[Muhammed b. Salih] b. Dinar et-Temmar. Ayşe bt. Cez b. Amr b. amirin mevlasıdır. Ayşe, Amr b. Katade b. en-Numan ez-Zaferinin annesidir. Künyesi Ebu Abdullahtır. Yüksek akıl sahibi birisiydi. alimlerden birçok kişiye yetişmiş; hadis ve meğaziyi öğrenmişti. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Abdurrahman b. Ebüz-Zinad haber verdi; dedi ki: Babam bana şöyle dedi: Meğazi hakkında doğru bilgilere sahip olmak istiyorsan, Muhammed b. Salih b. Dinar et-Temmara müracaat etmelisin. Muhammed, az hadis rivayet eden sika ve güvenilir bir ravi idi. Muhammed b. Ömer dedi ki: Muhammed b. Salih seksen şu kadar yaşında iken 168 senesinde vefat etti.
2197. Muhammed b. Hilal
Bize Abdullah b. Mesleme b. Kaneb ve Halid b. Mahled haber verdiler; dediler ki: Bize Muhammed b. Hilal anlattı. O da ninesinden şöyle dediğini rivayet etti: Osman muhasa altındayken Muhammedin ninesi onun yanına girip çıkardı. Hilal (Muhammedin babası) doğduğunda Muhammedin ninesi bir gün boyunca Osmanın yanına uğramadı. Osmana, “Bu gece o, bir çocuk doğurdu.” denildi. [Muhammedin ninesi] dedi ki: Bana elli dirhem ve Sünbülani bir elbise gönderdi ve “Bu oğlunun atası ve elbisesidir. Bir sene geçince onu 100 dirheme yükselteceğiz.” dedi.
2198. ez-Zübeyr b. Abdullah
[ez-Zübeyr b. Abdullah] İbn Rüheyme. Künyesi Ebu Abdullahtır. Osman b. Affanın mevlasıdır. Rüheyme babasının annesi, kendisinin ninesidir. el- Mehdi yeni halife olduğu zaman vefat etti.
2199. Muhammed b. Hut
İnsanlardan uzak bir şekilde yaşayan abidlerdendi. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Allah Resulünün mescidinde Muhammed b. Hutun bir ilim meclisi vardı. Onun halkasında oturanlar ondan ibadetle ilgili konuları öğrenirlerdi. Ben onlara ulaştım. Kim ibadetle ilgili bilgileri öğrenmek isterse bu meclise gelir ve burada otururdu. Onlara Muhammed b. Huta nisbetle el-Hutıyye denirdi. Ondan rivayet edilmiş bazı hadisler vardır. Onun nasıl ibadet ettiğiyle ilgili bazı rivayetler de mevcuttur.
2200. Ebu Mevdud
Adı, Abdülaziz b. Ebu Süleymandır. İbadet ve fazilet ehli bir kişiydi. Vaaz ve nasihatta bulunan kelamcı bir kişiliğe sahipti. Yaşlı idi. Bir hayli ihtiyarladıktan sonra vefat etti. Muhammed b. Ömer dedi ki: Bana Ebu Mevduddan rivayetle haber verildi; dedi ki: es-Saib b. Yezidi gördüm; saçı-sakalı beyazdı.
2201. Salih b. Hassan en-Nadri
[Salih b. Hassan] en-Nadri. Evs kabilesinin haliflerindendir. Muhammed b. Ömer dedi ki: el-Mehdi zamanına ulaştı. Tanınmış asil bir zattı. Konuştuğu zaman meclis dolardı. Yanında şarkı okuyan cariyeler bulunurdu. Onlar insanların yanında şarkı söylerlerdi. Muhammed b. Kab el-Kurazi ve başkalarından hadis rivayet etmiştir. Kufeye geldi ve Kufeliler kendisinden hadis dinledi. Az hadis rivayet eden bir ravi idi.
2202. Said b. Müslim b. Banek
2203. Nafi b. Ebu Nuaym
[Nafi b. Ebu Nuaym] el-Kari. Nafiden hadis rivayet etmiştir. Şeybe b. Nessah ile İbn Ayyaşın mevlası Ebu Cafere hadis okumuştur (arz).
2204. Seleme b. Buht
Beni Mahzumun mevlasıdır. Güvenilir bir ravidir. İkrime ve başkalarından hadis rivayet etmiştir.
2205. Hüseyn b. Abdullah
[Hüseyn b. Abdullah] b. Dumeyre b. Ebu Dumeyre. Künyesi Ebu Abdullahtır. Yenbuda ikamet ederdi. Bize Ahmed b. Abdullah b. Yunus haber verdi; dedi ki: Bize Ebu Şihab anlattı. O Muhammed b. İshaktan, o Abdullah b. el-Hasandan, o da annesi Fatıma bt. Hüseynden şöyle dediğini rivayet etti: Allah Resulü , Zeyd b. Hariseyi Makna şehrine gönderdi. Oradan bir hayli esirler alıp getirdiler. Alinin kölesi Dumeyre de onlardan biridir. Allah Resulü onların satılmasını emretti. Onlar kardeşti. Peygamber onların yanına çıkınca ağlamaya başladılar. Allah Resulü , “Bunlar niçin ağlıyorlar?” diye sordu. Onlar, “Biz onların arasını ayırdık.” dediler. Allah Resulü, “Onların arasına ayırmayın; onları birlikte satın.” dedi.
2206. Muhammed b. Abdullah
[Muhammed b. Abdullah] b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah el-Asğar b Şihab b. Abdullah b. el-Haris b. Zühre. Annesi Beni Malik b. Hısl b. amir b. Lüeyden Ümmü Habib bt. Habib b. Huveytıb b. Alidir. Ona “İbnü Ahuz-Zühri [ez-Zührinin erkek kardeşinin oğlu]” denirdi. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Muhammed b. Abdullah b. Ahuz-Zühriye “Bu hadisi amcandan nasıl işittin?” diye sordum. O, “Ben onunla birlikte bulunuyordum. Hişam b. Abdülmelik ona hadisini yazmasını emretti. Onun için bazı katipler tayin etti. ez-Zühri onlara söylüyor, onlar da yazıyorlardı. Bana ihtiyaç bulunduğu sürece ben orada hazır oluyordum. Bir ihtiyaç sebebiyle meclisten ayrılınca ben dönünceye kadar amcam yazdırmayı durdururdu.” dedi. Muhammedin künyesi Ebu Abdullahtır. Şağb ve Beda tarafında bulunan Selyedeki malları sebebiyle oğlunun emri üzerine köleleri onu öldürdü. Oğlu kötülüğü ile etrafı taciz eden sefih bir adamdı. Miras için babasını öldürdü. Bu olay Ebu Caferin halifeliğinin son zamanlarında olmuştu. İki sene sonra onun da köleleri bu adama saldırdılar ve onu öldürdüler. Böylece Muhammedin nesli kesilmiş, devam etmemiştir. Muhammed çok hadis rivayet eden salih bir insandı.
2207. Abdullah b. Cafer
[Abdullah b. Cafer] b. Abdurrahman b. el-Misver b. Mahreme b. Nevfel b. Üheyb b. Abdümenaf b. Zühre b. Kilab. Künyesi Ebu Caferdir. Annesi Büreyhe bt. Muhammed b. Abdurrahman b. Musab b. Abdurrahman b. Avftır. Abdullah b. Caferin çocukları şunlardır: Cafer, el-Misver, ve evlenmiş olan iki kız çocuğu: Bunların annesi Külsum bt. Muhammed b. Haşim b. el- Misver b. Mahremedir. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Abdullah b. Cafer Medinenin önde gelen adamlarındandı. Fetva ve meğazi konularında alimdi. Ölünceye kadar Medine kadılığına getirilme ümidini taşıdı, ancak kadılığa getirilmedi. Kısa boylu, çirkin ve kötü görünümlü bir insandı. Muhammed b. Ömer dedi ki: İbn Ebüz-Zinad şöyle dedi: Medine kadılarından hangisi azledilse veya ölse, kamil bir insan oluşu, mürüvveti ve bilgisi sebebiyle “Bu makama Abdullah b. Cafer getirilecek.” denirdi. Fakat bu makama getirilmeden vefat etti. Abdurrahman dedi ki: Durumun böyle olması kendisinin buna önem vermemesinden değil, Muhammed b. Abdullah b. Hasan ile birlikte isyana katılmış olduğundandır. Muhammed b. Ömer dedi ki: Bu durumu bir gün Abdullah b. Muhammed b. İmran et-Talhiye hatırlattım, bana dedi: Bana mürüvvetin hepsini hatırlatmış oldun. Muhammed b. Ömer dedi ki: Abdullah bana şöyle dedi: Bir seferinde benimle birlikte, o daha çocuk iken Abdullah b. Muhammed b. İmran el-Kadi de çağırılmıştı. Bunun üzerine insanlar ileri-geri bazı sözler söylediler. Ben, “Bu çocukla birlikte çağrılmak mı? Allaha yemin olsun ki, ben onun babasıyla birlikte çağırıldım.” dedim. Bir sene sonra bu sıkıntı benden gitti. Abdullah b. Cafer, Muhammed b. Abdullah b. Hasanın güvendiği kişilerdendi. Muhammed onun ilmi seviyesini iyi biliyordu. Medineye gizlice girdiğinde, onun evinde kalırdı. Sabah yemeğini yedikten sonra Abdullah, emirlerle birlikte oturur, onların sözlerini dinler, kendilerinde bulunan haberleri alır, sonra döner, Muhammed b. Abdullah hakkındaki sözleri ve onu aramak için görevlendirilen kişiyi haber verirdi. Muhammed b. Abdullah isyan edince, Abdullah b. Cafer de onunla birlikte isyana katıldı. Muhammed b. Abdullah öldürülünce, Abdullah uzun süre gizlendi. Sonra onun için eman dilendi. Kendisine eman verildiğinde şöyle dedi: “Biz Muhammed b. Abdullah ile birlikte isyan etmedik. Bize anlatılan şeyler sebebiyle onun isyanına katılma konusunda şüphe içinde bulunuyorduk. Durum bize başka türlü gösterilmişti. Bundan sonra hiç kimse bizi aldatamaz.” Böyle demekle isyan konusundaki pişmanlığını ortaya koymaya çalışıyordu. Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Babam Ömer b. Vakıdın ölüm haberi gelince üç gün evime kapanıp evimden çıkmadım. Sonra bir kuşluk vaktinde dışarı çıktığımda buğday çarşısının yanında Abdullah b. Caferi katırı üzerinde gördüm. Beni görünce hemen katırını bir yere bağladı ve “Seni, bana gelmekten meneden nedir? Ben Cahdara -kölesini kastediyor- sordum: Geldi de onu geri mi çevirdin, ya da onun yerini gösterdin de gitmedim mi? O gelmediğini söyledi. Bana gelmemen nedendir?” dedi. Ben, “Bana babamın ölüm haberi geldi.” dedim. Sonra benimle bir kelime dahi konuşmadan katırına yöneldi ve dönüp gitti. Daha sonra bana taziyede bulunmak üzere evinden yürüyerek geldi. Ben, “Allah seni muhafaza etsin! Bana taziye için yürüyerek gelmeni istemezdim!” dedim. “Sana olan hakkımı bana daha zor gelen bir yolla eda etmeyi daha çok seviyorum. Ümmü Bekir b. el- Misverin rivayetini duymadın mı?” dedi. “Hayır!” dedim. O, “Ümmü Bekir b. el-Misver bana şunu rivayet etti: el-Misver hastalandığı zaman gündüzün ortasında İbn Abbas kendisini ziyarete gelmişti. el-Misver ona, “Ey Ebu Abbas! Bu saatten başka zaman yok muydu?” dedi. İbn Abbas, “Benim en çok sevdiğim saat, sana olan hakkımı bana en zor gelen bir zamanda eda etmektir.” dedi. Muhammed b. Ömer dedi ki: Abdullah b. Cafer, Harunun halife olduğu 176 senesinde Medinede vefat etti. Öldüğü gün yetmiş küsur yaşındaydı. Çok hadis rivayet eden kamil bir insandı.
2208. İbrahim b. Sad
[İbrahim b. Sad] b. İbrahim b. Abdurrahman b. Avf b. Abdümenaf b. Abd b. el-Haris b. Zühre. Annesi, Beni Abd b. Zema b. Ebu Kays b. Abdüvüd b. Nasr b. Malik b. Hısl b. amir b. Lüeyden Emetürrahmandır. İbrahim b. Sadın çocukları şunlardır: Sad ve Muhammed: Bu ikisinin annesi ümmü veleddir. İsmail: Annesi ümmü veleddir. Yakub. İbrahim b. Sadın künyesi Ebu İshaktır. ez-Zühriden, Salih b. Keysandan, onun babasından, İkrimenin iki oğlu el-Haris ile Abdullahtan ve diğer hadis ravilerinden hadis rivayet etmiştir. Çok hadis rivayet eden sika ve güvenilir bir ravi idi. Kendisi ve çocukları Bağdatta ikamet ediyordu. Beytülmal üzerinde görevliydi. Muhammed b. İshaktan el- Meğaziyi ve el-Meğazinin dışındaki başka şeyleri rivayet etti. Hadis konusunda sert bir adamdı. 183 senesinde yetmiş beş yaşında iken Bağdatta vefat etti.
2209. Muhammed b. Abdullah
[Muhammed b. Abdullah] b. Muhammed b. Ebu Sebre b. Ebu Rühm b. Abdüluzza b. Ebu Kays b. Abdüvüd b. Nasr b. Malik b. Hısl b. amir b. Lüey. Annesi, ümmü veleddir. Ziyad b. Ubeydullah el-Harisi, onu Medine kadılığına tayin etmişti. Ziyad b. Ubeydullahın valiliği zamanında vefat etti.
2210. Kardeşi Ebu Bekir b. Abdullah
[Ebu Bekir b. Abdullah] b. Muhammed b. Ebu Sebre b. Ebu Rühm b. Abdüluzza b. Ebu Kays. Annesi ümmü veleddir. Çok hadis ve rivayet bilen alim bir zattı. Ziyad b. Abdullahın Mekke kadılığını yaptı. Medinede iken fetva verirdi. Sonra kendisine yazı yazılıp Bağdata geldi. O sıralarda veliaht olan Musa b. el-Mehdinin kaza işleri ona verildi. Sonra el- Mehdinin halifeliği zamanında 162 senesinde altmış yaşında iken Bağdatta vefat etti. İbn Ebu Sebre vefat edince, onun yerine kaza işlerini yürütmek üzere Ebu Yusuf Yakup b. İbrahim görevlendirildi. Musa veliaht iken onunla beraber kadılık görevini yerine getirmeye devam etti. Sonra yine onunla beraber Cürcana gitti. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Ebu Bekir b. Ebu Sebrenin şöyle dediğini işittim: İbn Cüreyc, “Bana, senin iyi hadislerinden yaz.” dedi. Ben de ona 1.000 hadis yazıp bunları kendisine verdim. Ne o bana onları okudu, ne de ben ona onları okudum. Muhammed b. Ömer dedi ki: Sonra İbn Cüreycin, bu hadislerden pek çoğunu kendi kitaplarına dahil ettiğini gördüm. O şöyle diyordu: Bana Ebu Bekir b. Abdullah rivayet etti -İbn Ebu Sebreyi kastediyor-. Ebu Bekir b. Abdullah çok hadis rivayet eden bir ravidir, fakat hüccet sayılmamıştır.
2211. Şuayb b. Talha
[Şuayb b. Talha] b. Abdullah b. Abdurrahman b. Ebu Bekir es-Sıddık. Annesi, ümmü veleddir. Şuayb b. Talhanın çocukları şunlardır: Salih, İsa, İshak, Muhammed, İbrahim, Harun ve Esma: Bunların annesi ümmü veleddir. Abde: Annesi Hikme bt. el-Münzir b. Ubeyde b. ez-Zübeyrdir. Şuayb b. Talhanın künyesi Ebu Muhammeddir. 175 veya 176 senesinde vefat etti.
2212. el-Münkedir b. Muhammed
[el-Münkedir b. Muhammed] b. el-Münkedir b. Abdullah b. el-Hüdeyr b. Abdüluzza b. amir b. el-Haris b. Harise b. Sad b. Teym b. Mürre. Annesi ümmü veleddir.
2213. Abdülaziz b. el-Muttalib
[Abdülaziz b. el-Muttalib] b. Abdullah b. el-Muttalib b. Hantab b. el- Haris b. Ubeyd b. Ömer b. Mahzum. Annesi, Beni amir b. Lüeyden Ümmül-Fadl bt. Küleyb b. Hazn b. Muaviye b. Haface b. Amr b. Ukayl b. Kabdır. Abdülazizin Süheyl adında bir oğlu vardır. Abdülazizin künyesi Ebül-Muttalibdir. Ebu Caferin halifeliği zamanında Medine kadısı idi. Onun rivayet ettiği bazı hadisler vardır.
2214. el-Attaf b. Halid
[el-Attaf b. Halid] b. Abdullah b. Osman b. el-as b. Vabisa b. Halid b. Abdullah b. Ömer b. Mahzum. Annesi, el-Misver bt. es-Salt b. Mahreme b. Nevfel b. Üheyb b. Abdümenaf b. Zühredir. [Annesinin] annesi, Zema b. el-Haris b. Abdülmuttalib b. Haşimin kızıdır. el-Attafın künyesi Ebu Safvandır.
2215. Said b. Abdurrahman
[Said b. Abdurrahman] b. Cemil b. amir b. Huzeym b. Süleyman b. Rebia b. Ureyc b. Sad b. Cümah. Annesi, Ensarın Beni Salim kabilesinden Ümmü Hüseyn bt. Muaz b. Abdullah b. Müreydir. Said b. Abdurrahmana el-Mehdi Ordusunun kaza işleri verilmişti. Bağdatta vefat etti.
2216. İbrahim b. el-Fadl
[İbrahim b. el-Fadl] b. Selman. Hişam b. İsmail el-Mahzuminin mevlasıdır. İbn Necih ve diğerleri ondan hadis rivayet etmişlerdir.
2217. Ali b. Ebu Ali
[Ali b. Ebu Ali] b. Utbe b. Ebu Galiz b. Utbe b. Ebu Leheb b. Abdülmuttalib. Annesi, ümmü veleddir. Muhammed b. İsmail b. Ebu Füdeyk, Muhammed b. Ömer ve başkaları ondan hadis rivayet etti.
2218. Abdurrahman b. Muhammed
[Abdurrahman b. Muhammed] b. Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm b. Zeyd b. Levzan b. Amr b. Abduavf b. Malik b. en-Neccar. Annesi, Evs kabilesinin Beni Amr b. Avf kolundan Emetülvehhab bt. Abdullah b. Abdullah b. Hanzale b. Ebu amir el-Gasildir. Abdurrahman b. Muhammedin çocukları şunlardır: Ebu Bekir, Ubeydullah ve Emetürrahman: Bunların annesi Beni Malik b. en-Neccardan Ayşe bt. Muhammed b. Abdurrahman b. Abdullah b. Harise b. en-Numandır. Ayşe: Bu kızın annesi ümmü veleddir. Abdurrahmanın künyesi Ebu Muhammeddir. Ebu Caferin halifeliği zamanında vefat etti.
2219. Abdülmelik b. Muhammed
[Abdülmelik b. Muhammed] b. Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm. Künyesi Ebüt-Tahirdir. Annesi Emetülvehhab bt. Abdullah b. Hanzale b. Ebu amir el-Gasildir. Abdülmelik b. Muhammedin çocukları şunlardır: Abdullah ve Abdurrahman: Bu ikisinin annesi Amr b. Avftan Hind bt. Sabit b. İsmail b. Mücemmi b. Yezid b. Cariyedir. Emetülmelik: Annesinin ismi bize bildirilmedi. Abdülmelik, Halife Harunun el-Mehdi Ordusunun kadısıydı. Ölünceye kadar bu görevde kaldı. Cenaze namazını Harun kıldırdı ve el-Abbasiyye Mezarlığına defnedildi. Az hadis rivayet eden ravilerdendir.
2220. Harice b. Abdullah
[Harice b. Abdullah] b. Süleyman b. Zeyd b. Sabit b. ed-Dahhak b. Zeyd b. Levzan b. Amr b. Abduavf b. Malik b. en-Neccar. Annesi, ümmü veleddir. Harice b. Abdullahın çocukları şunlardır: Abdullah: Annesi Beni Malik b. en-Neccardan Ümmü Ubeyde bt. Said b. Süleyman b. Zeyd b. Sabittir. Haricenin künyesi Ebu Zeyddir. el-Mehdinin halifeliği zamanında 165 senesinde Medinede vefat etti. Az hadis rivayet edenlerdendir.
2221. Harise b. Ebür-Rical
Adı, Muhammed b. Abdurrahman b. Abdullah b. Harise b. en-Numan b. Nüfey b. Zeyd b. Ubeyd b. Salebe b. Ganm b. Malik b. en-Neccar. Annesi, Humeyde bt. Said b. Kays b. Amr b. Sehl b. Salebe b. el-Haris b. Zeyd b. Salebe b. Ganm b. Malik b. en-Neccardır. Muhammed b. Abdurrahmanın Abdullah isimli bir oğlu vardır. Bu çocuğun annesi Beni Adi b. en-Neccardan Münye bt. Eyyub b. Abdurrahman b. Abdullah b. Sasaa b. Vehbdir.
2222. Malik b. Ebür-Rical
Annesi, Beni Adi b. en-Neccardan Ümmü Eyyub bt. Rifaa b. Abdurrahman b. Sasaa b. Vehbdir.
2223. Abdurrahman b. Ebür-Rical
Annesi, Beni Adi b. en-Neccardan Ümmü Eyyub bt. Rifaa b. Abdurrahman b. Sasaa b. Vehbdir.
2224. Abdurrahman b. Abdülaziz
[Abdurrahman b. Abdülaziz] b. Abdullah b. Osman b. Huneyf b. Vahib b. el-Ukeym b. Salebe b. el-Haris b. Mecdea b. Amr. Amr da Evs kabilesinden Bahrec b. Haneş b. Avf b. Amr b. Avftır. Annesi Mendus bt. Hakim b. Abbad b. Huneyftir. Abdurrahmanın künyesi Ebu Muhammeddir. Ona el-Hanefi de denirdi. Sonradan ama olmuştu. Siyer ve diğer ilimleri iyi bilirdi. Çok hadis rivayet eden ravilerdendir. 162 senesinde yetmiş küsur yaşında iken vefat etti.
2225. Ubeydullah b. Abdülaziz
[Ubeydullah b. Abdülaziz] b. Abdullah b. Osman b. Huneyf. Yukarıda adı geçen Abdurrahman b. Abdülazizin erkek kardeşidir. Annesi Mendus bt. Hakim b. Abbad b. Huneyftir. Kendisi hadis aldığı gibi, ondan da hadis rivayet edilmiştir. Az hadis rivayet edenlerdendir.
2226. Mücemmi b. Yakub
[Mücemmi b. Yakub] b. Mücemmi b. Yezid b. Cariye b. amir b. Mücemmi b. el-Attaf b. Dubeya b. Zeyd b. Malik b. Avf b. Amr b. Avf. Evs kabilesindendir. Annesi Hasene bt. Cariye b. Bükeyr b. Cariye b. amir b. Mücemmi b. el-Attaftır. Mücemmi b. Yakubun çocukları şunlardır: Abdurrahman: Annesi ümmü veleddir. Ümmü İshak: Annesinin ismi bize bildirilmedi. Mücemmiın künyesi Ebu Abdullahtır. el-Mehdinin halifeliğinin ilk zamanlarında 160 senesinde Medinede vefat etti. Az hadis rivayet eden sika ve güvenilir bir ravi idi.
2227. Abdurrahman b. Süleyman
[Abdurrahman b. Süleyman] b. Abdurrahman b. Abdullah b. Hanzale el- Gasil b. Ebu amir er-Rahibdir. Ebu amir ise Beni Amr b. Avftan Abduamr b. Sayfi b. en-Numan b. Malik b. Ümeyye b. Dubeya b. Zeyddir. Abdurrahmanın annesi Esma bt. Hanzale b. Abdullah b. Hanzale el-Gasildir. Abdurrahman b. Süleymanın çocukları şunlardır: Ömer, Külsum ve Kureybe: Bunların annesi ümmü veleddir. Abdurrahman Kufeye geldi, orada da ikamet etti. Kufeliler kendisinden hadis rivayetinde bulundu.
2228. Muhammed b. el-Fadl
[Muhammed b. el-Fadl] b. Ubeydullah b. Rafi b. Hadic b. Rafi b. Adi b. Zeyd b. Cüşem b. Harise b. el-Haris b. el-Hazrec. Evs kabilesindendir. Annesi Abde bt. Rifaa b. Rafi b. Hadicdir. Muhammed b. el-Fadlın çocukları şunlardır: Said ve Meryem: Bu ikisinin annesi Hammade bt. Hüreyr b. Abdurrahman b. Rafi b. Hadicdir. Tumah: Bu çocuğun annesi Ümmü Yahya bt. Tumah b. Abdülhamid b. Rafi b. Hadicdir. Muhammedin künyesi Ebu Abdullahtır. Ebu Caferin halifeliği zamanında Medinede vefat etti.
2229. Abdullah b. el-Hüreyr
[Abdullah b. el-Hüreyr] b. Abdurrahman b. Rafi b. Hadic. Annesi ümmü veleddir. Abdullah b. el-Hüreyrin çocukları şunlardır: el-Fadl: Annesi Sehle bt. Habis b. İmruülkays b. Rifaa b. Rafi b. Hadicdir. Sebre, İsa, el-Münzir, Afra ve Ümmü Rafi: Bu çocukların annesi Tamme bt. Sehl b. İsa b. Sehl b. Rafi b. Hadicdir.
2230. Muhammed b. Yahya
[Muhammed b. Yahya] b. Sehl b. Ebu Hasme. Ebu Hasmenin ismi Abdullah b. Saide b. amir b. Adi b. Cüşem b. Mecdea b. Harise b. el- Haristir. Muhammedin annesi Kaysü Aylan kabilesinin Eşca kolundandır. Muhammed b. Yahyanın Hammade isimli bir kızı vardır. Bu kızın annese Ümmül-Hasan bt. Ömer b. Abdülzaziz b. Muhammed b. Ebu Abs b. Cebr b. Amr b. Zeyd b. Cüşem b. Harise b. el-Haristir. Muhammed b. Yahyanın künyesi Ebu Abdullahtır. el-Mehdinin halifeliği zamanında 166 senesinde vefat etti.
2231. Abdülmecid b. Ebu Abs
[Abdülmecid b. Ebu Abs] b. Muhammed b. Ebu Abs b. Cebr b. Amr b. Zeyd b. Cüşem b. el-Haris. Annesi ümmü veleddir. Abdülmecidin çocukları şunlardır: Ahmed ve Meryem: Bu ikisinin annesi Şerife bt. el-Kasım b. Muhammed b. Ebu Abs b. Cebr b. Amr b. Zeyd b. Cüşem b. el-Haristir. Abdülmecidin künyesi Ebu Muhammeddir. el-Mehdinin halifeliği zamanında 164 senesinde vefat etti. Az hadis rivayet edenlerdendir.
2232. Abdullah b. el-Haris
[Abdullah b. el-Haris] b. el-Fudayl b. el-Haris b. Umeyr b. Adi b. Hareşe b. Ümeyye b. amir b. Hatme. Hatmenin ismi Abdullah b. Cüşem b. Malik b. el-Evstir. Annesi, Meryem bt. Adi b. el-Haris b. Umeyr el-Hatmidir. Abdullah b. el-Harisin çocukları şunlardır: el-Haris ve İsa: Bu ikisinin annesi Habbabe bt. İsa b. Man b. Mabed b. Şürayk b. Evs b. Adi b. Ümeyye b. amir b. Hatmedir. Abdullahın künyesi Ebül-Haristir. el-Mehdinin halifeliği zamanında 163 senesinde vefat etti. Az hadis rivayet edenlerdendir.
2233. Halid b. el-Kasım
[Halid b. el-Kasım] b. Abdurrahman b. Halid b. Kays b. Malik b. el-Aclan b. amir b. Beyada. Hazrec kabilesindendir. Halid b. el-Kasımın çocukları şunlardır: Ümmül-Kasım: Annesi, ümmü veleddir. Halidin künyesi Ebu Muhammeddir. Doksan üç yaşında iken 163 senesinde vefat etti. Az hadis rivayet edenlerdendir.
2234. Said b. Muhammed
[Said b. Muhammed] b. Ebu Zeyd. Ebu Zeyd, el-Mualla b. Levzan b. Harise b. Adi b. Zeyd b. Salebe b. Malik b. Zeydümenat b. Habib b. Abdüharise b. Malik b. Gadb b. Cüşem b. el-Hazrecdir. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Said b. Muhammed b. Ebu Zeyd dindar, vera sahibi, faziletli ve akıllı bir zattı. Onun ot bitmeyen tuzlu bir arazisi vardı. Oradan senede iki dinar alırdı. İktisad ettiği için bu ona kafi gelirdi. O ve cariyesi ondan yerdi. Cariyesi için kendi arazisinden bir miktar yaş hurma toplar; sonra onları cariyesiyle ailesine gönderirdi. Sıkıntılı durumlara karşı son derece sabırlıydı. Bu durumdun en ufak bir şikayeti olmazdı. Kendisine bir şey gönderildiği zaman “Ene bi-hayr [Ben iyiyim.]” der; kendisine gönderilene kızar ve bu durumdan canı çok sıkılırdı. İnsanların içinde nefsini en çok koruyanlardandı. Yanımıza gelir ve iki elbisesi hakkında bize bir şeyler söylerdi. Yaz ve kış bu iki elbiseyi giyerdi. Biz onları hiçbir zaman temiz olarak görmedik. Düğün yemeğine çağrıldığında gider; fakat orada hiçbir şey yemez, sadece düğün sahiplerine dua ederdi. Kendisine şöyle “Ey Muhammed! Sen bundan neden yemiyorsun?” diye soruldu. O, “Karnıma güzel yemek göndermeyi hoş görmüyorum. Zira daha sonra benim ona yedirdiğime razı olmaz. Yemeğe karşı açgözlü olmasını istemiyorum.” dedi. Abdurrahman b. Ebüz-Zinad Medine maliyesi üzerine görevlendirilince Said b. Muhammed b. Ebu Zeyde 100 dinar gönderdi. Said, “Allaha yemin olsun ki, ben onu asla kabul etmem. O benim yapabileceğim bir şey değildir. Allah her şeyden münezzehtir. O bundan haya etmiyor mu?” dedi. Sonra ona bir görev teklif etti; onu Esed ve Tay kabilelerinin zekatını toplamak üzere görevlendirmek istedi. Said, “Bunu da yapmam!” dedi. Ona elçiler göndermeye devam etti. Nihayet valiye gidip şöyle dedi: “Anlıyorum ki, bana iyilik yapmak istiyorsun. Bana yapacağın en güzel iyilik, beni serbest bırakmandır. Teklif ettiğin görevleri istemiyorum. Allaha hamdolsun ki, benim bu görevlere ihtiyacım yok.” Abdurrahman b. Ebüz-Zinad da, Said b. Muhammedi kendi haline bıraktı.
2235. İbn Ebu Habibe
Adı, İbrahim b. İsmail b. Ebu Habibedir. Künyesi Ebu İsmaildir. Abdullah b. Sad b. Zeyd el-Eşhelinin mevlasıdır. Çok oruç tutan abid bir insandı. Altmış sene oruç tuttu. el-Mehdinin halifeliği zamanında 165 senesinde seksen iki yaşında iken vefat etti. Az hadis rivayet edenlerdendir.
2236. Kesir b. Abdullah
[Kesir b. Abdullah] b. Avn. Az hadis rivayet edenlerdendir. Zayıf bir ravi olduğu kabul edilir.
2237. Yezid b. İyad
[Yezid b. İyad] b. Cudübe el-Leysi. Künyesi Ebül-Hakemdir. Sonradan Basraya gitti ve el-Mehdinin halifeliği zamanında orada vefat etti. Az hadis rivayet edenlerdendir. Zayıf bir ravi olduğu kabul edilir.
2238. Üsame b. Zeyd
[Üsame b. Zeyd] b. Eslem. Ömer b. el-Hattab b. Nüfeylin mevlasıdır. Künyesi Ebu Zeyddir. el-Kasım b. Muhammed, Salim b. Abdullah ve İbn Ömerin mevlası Nafiden hadis dinledi. Çok hadis rivayet eden bir ravidir; ancak hadisi hüccet değildir. Ebu Caferin halifeliği zamanında Medinede vefat etti.
2239. Abdullah b. Zeyd
[Abdullah b. Zeyd] b. Eslem. Ömer b. el-Hattabın mevlasıdır. Hadiste Eslemin çocuklarının en güvenilir olanıdır. el-Mehdinin halifeliğinin ilk zamanlarında Medinede vefat etti.
2240. Abdurrahman b. Zeyd
[Abdurrahman b. Zeyd] b. Eslem. Ömer b. el-Hattabın mevlasıdır. Harunun halifeliğinin ilk zamanlarında Medinede vefat etti. Çok hadis rivayet eden, ancak ciddi anlamda zayıf olan bir ravi idi.
2241. Davud b. Halid
[Davud b. Halid] b. Dinar. Beni el-Abbas b. Abdülmuttalibin mevalisinden Huneyn ailesinin mevlasıdır. Künyesi Ebu Süleymandır. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Sahbel b. Muhammed b. Ebu Yahya haber verdi; dedi ki: Halid b. Dinar, Beni el-Abbasın mevalisinden Huneyn ailesinin mevlasıdır. Mürüvvet sahibi bir insandı. Bir gün ben ve babam mescidin önünde bulunuyorduk. Birisi şöyle bağırdı: “Allahın rahmeti Halid b. Dinarı gören üzerine olsun.” İnsanlar onu görmek üzere çıktılar. Onun çıkmasını beklerken evden bir adam çıktı ve şöyle dedi: “Allah sizin hayrınızı versin! Haydi, dönüp gidin! Ondan bir kök çıktı.” İnsanlar dönüp gittiler. Onun üç çocuğu dünyaya gelinceye kadar yaşadı: Davud b. Halid, Şümeyl b. Halid ve Yahya b. Halid. Hepsi ilim ve vera sahibi insanlardı. Halidin kızları da oldu. Çocuklarının da çocukları oldu. Böylece çoğaldılar ve hepsi tüccar oldular. Abdüssamed b. Ali, Medine valisi olunca onlarla dostluk kurmak için bazı kişileri gönderdi. Onlara kabul edebilecekleri bazı şeyleri teklif etti. Onlar, “Allah Emiri ıslah etsin! Biz tüccar bir kavimiz. Bizim sultanın emrinde çalışmaya ihtiyacımız yok. Bizi bundan affet.” dediler. O da onları serbest bıraktı. Fakat onlara iyilikte bulunmaya devam etti.
2242. Şümeyl b. Halid
[Şümeyl b. Halid] b. Dinar. Beni el-Abbas b. Abdülmuttalibin mevalisinden Huneyn ailesinin mevlasıdır. Ondan da hadis rivayet edilmiştir.
2243. Yahya b. Halid
[Yahya b. Halid] b. Dinar. Beni el-Abbas b. Abdülmuttalibin mevalisinden Huneyn ailesinin mevlasıdır. Ondan da hadis rivayet edilmiştir.
2244. Abdülaziz b. Abdullah
[Abdülaziz b. Abdullah] Ebu Seleme el-Macişun. Künyesi Ebu Abdullahtır. el-Hüdeyr et-Teymi ailesinin mevlasıdır. el-Mehdinin halifeliği zamanında 164 senesinde Bağdatta vefat etti. Cenaze namazını el-Mehdi kıldırdı. Kureyş Mezarlığına defnedildi. Çok hadis rivayet eden sika ve güvenilir bir ravi idi. Medinelilere nisbetle Bağdatlılar ondan daha fazla rivayette bulunmuştur.
2245. Yusuf b. Yakub
[Yusuf b. Yakub] b. Ebu Seleme. Yakub, el-Macişundur. Yusufun çocuklarının ve amcasının çocuklarının nisbesi böyledir. Bize Hafs b. Ömer el-Havdi haber verdi; dedi ki: Bize Yusuf b. el- Macişun anlattı; dedi ki: Ben Abdülmelik b. Süleyman zamanında doğdum. Doğduğum gibi Süleyman benim atamı takdir etti. Ömer b. Abdülaziz halife olunca divan ona arzolundu. Benim ismim geçtiği zaman, “Bu çocuğun doğumunu bana bildirmediniz. Bu, küçüktür. Hisse sahiplerinden değildir.” dedi; beni yoksul bıraktı.
2246. Abdurrahman b. Ebül-Meval
2247. Füleyh b. Süleyman
[Füleyh b. Süleyman] b. Ebül-Muğire b. Huneyn. Zeyd b. el-Hattab b. Nüfeyl el-Adevi ailesinin mevlasıdır. Ebu Hüreyreden rivayette bulunan Ubeyd b. Huneyn, Füleyh b. Süleyman b. Ebül-Muğirenin babasının amcasıdır. Füleyh için çoğunlukla lakap olarak Abdülmelik ismi kullanılmıştır. Hasan b. Zeyd b. Hasan b. Ali, Ebu Caferin Medine valisi olarak göreve başlayınca onu sıkıştırmış; ikisi arasında münakaşa olmuştu. Hasan b. Zeyd ona eziyet eder ve onu incitirdi.
2248. Abdurrahman b. Ebüz-Zinad
Ebüz-Zinadın ismi Abdullah b. Zekvandır. Zekvan, Remle bt. Şeybe b. Rebia b. Abdüşemsin mevlasıdır. Remle bt. Şeybe, Osman b. Affanın hanımı idi. Abdurrahmanın künyesi Ebu Muhammeddir. Ömer b. Abdülazizin halifeliği sırasında 100 senesinde doğdu. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Abdurrahman b. Ebüz-Zinad haber verdi; dedi ki: Muhammed b. Abdülaziz ez-Zühri, Ebüz-Zinadın sohbetinden ayrılmazdı. Sonra onu Medine kadılığına getirdi. Abdurrahman b. Ebüz- Zinad ile Abdullah b. Muhammed b. Seman arasında sözlü atışma ve anlaşmazlık meydana gelmişti. Abdurrahman ona uygun olmayan bir söz söyledi. Abdullah, “Bunun dediğine şahid olun!” dedi. Abdullah, konuyu Muhammed b. Abdülazize aktardı ve Abdurrahmanın kendisine söylediği sözle ilgili şahit getirdi. Muhammed de, Abdurrahmanı hapsetti ve ona on yedi kamçı vurdu. Muhammed b. Ömer dedi ki: Bundan sonra Abdurrahman b. Ebüz- Zinada Medinenin maliye işleri verildi. O bu işini yaparken hayırlı, vera sahibi ve hadis bilgisi olan insanlardan yardım isterdi. İşini titizlikle ve güzelce yapardı. Çok hadis rivayet eden alim bir zattı. Bir adam ona hadis okudu. Okurken hata yaptı. Orada hazır bulunanlardan biri ona güldü. Abdurrahman suskundu. Adam kalkıp gittikten sonra Abdurrahman bu konuda onları azarladı ve şöyle dedi: “Yaptığınızdan hiç utanmıyorsunuz!” Muhammed b. Ömer dedi ki: Bir adam yazdığı bir hadisi Abdurrahmana okudu, fakat herkesin bunu işitmesini istemiyordu. Adam kalkınca Abdurrahmana döndü ve şöyle dedi: “Eğer ona Onu gizle desem, onu açığa vurur. Ben ise onu kendi haline bıraktım. Fakat adam benim onu gizlemek istediğimi bilmiyor. Ciddiye alınacak birisi değil. Ona göre bu hadisi de diğer hadisler gibidir.” Abdurrahman b. Ebüz-Zinad Bağdata geldi. Onlara hadis rivayetinde bulundu. Sonra hastalandı ve yetmiş dört yaşında iken 174 senesinde burada vefat etti. Çok hadis rivayet eden zayıf bir ravi idi.
2249. Kardeşi Ebül-Kasım b. Ebüz-Zinad
Ondan da hadis rivayet edilmiştir. O da Bağdata geldi ve orada ondan hadis dinlediler.
2250. Muhammed b. Abdurrahman b. Ebüz-Zinad
[Muhammed b. Abdurrahman] b. Ebüz-Zinad. Künyesi Ebu Abdullahtır. Kendisi ile babası arasındaki yaş farkı on yedidir. Yine Muhammed babasından yirmi bir gece sonra vefat etmiştir. İkisi de Babüttin Mezarlığına defnedilmişlerdir. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Abdurrahman b. Ebüz-Zinad haber verdi; dedi ki: Bir gün Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm yanıma gelerek, “Ey Abdurrahman! Senin çocuğun var mı?” diye sordu. Ben, “Evet, var!” dedim. “Sen kaç yaşında iken doğdu?” diye sordu. “On yedi yaşında iken.” dedim. Ben on yedi yaşında iken Muhammed dünyaya geldi. Muhammed b. Ömer dedi ki: Muhammed b. Abdurrahman, babasının hadis aldığı Alkame, Şerik b. Abdullah b. Ebu Nemir ve diğer hadisçilere ulaştı. Sadece babasından rivayette bulunmazdı. Babasından da hadis rivayet etmesi kendisinden istenir; fakat o bundan kaçınır ve şöyle derdi: “Babam hayatta iken mi ondan hadis rivayet edeyim? Bunu ancak hadiste ileri gitmiş olanlar yapabilir.” O babasına karşı son derece itaatkar, saygılı ve hürmetkardı. Bir gün onu gördüm; kendisine bel ağrısı isabet etmişti. Bel ağrısı ileri derecede idi. Kapının önünde oturmuş, babasının kendisine izin vermesini bekliyordu. Nihayet babasının elçisi dışarı çıktı ve kendisine, “Haydi, git! Haydi, git!” dedi. Ona, “Sen gitsen!” dedim. [Elçi,] “Sübhanellah! Vaziyet zaruret sınırına gelmiş!” dedi. Muhammed, “En iyisi ben, Allahın dilediği kadar bekleyeyim. O bana izin vermedikçe ben gitmeyeceğim.” dedi. [Ravi] dedi ki: Muhammed b. Abdurrahmanda hiç kimsede bulunmayan güzel hasletler vardı. Bunlardan biri bir adamda bulunsa o adam parmakla gösterilir. Abdurrahmanda bulunan özellikler şunlardır: Kuranı güzel okuma, hadis, Arapça, aruz, hesap bilgisi, berat, sicil, haklarla ilgili kayıtları yazma ve tutma becerisi. Muhammed b. Ömer dedi ki: Bizim kadımız olan Muhammed b. İmran et-Talhiden işittim; ona bir kitap getirildi, kitap ona okundu; o da dedi ki: “Bunu Muhammed b. Abdurrahmana arzet.” “Hayır!” denildi. Muhammed, “Kitabı ona götür ve arzet. Sonra da bana getir.” dedi. Muhammed b. Abdurrahman bölüştürme hesaplarını, miras hesaplarını ve paylaşımını ve hadisi herkesten daha iyi bilirdi. Hesabı çok iyi bilir ve sağlam yapardı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Süleyman b. Bilal haber verdi; dedi ki: Muhammed b. Abdurrahmandan başka, Zeyd b. Esleme karşı, “İşittin mi?” deme cesaretini gösterecek bir adamı görmedim. Ben Muhammedi, Zeyd b. Esleme “Ey Ebu Üsame! İşittin mi?” dediğini duydum. Muhammed b. Ömer dedi ki: Muhammed b. Abdurrahman babasına karşı insanların en itaatkar olanıydı. Bazen babası ilim halkasında olur, Muhammed biraz gecikirse babası ona “Ey Muhammed!” der, başında dikilinceye kadar ona cevap vermezdi. Babası ona ihtiyacının karşılanmasını emreder, o da saygısından dolayı bu ihtiyaçların gerekli olup olmadığını sormazdı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Muhammed b. Abdurrahman, babası Abdurrahman ile birlikte Bağdatta bulunuyordu. 164 senesinde babasından yirmi bir gece sonra vefat etti. Vefat ettiğinde elli yedi yaşındaydı. İkisi de Babüttin Mezarlığına gömüldüler. Ondan sadece Muhammed b. Ömer hadis rivayetinde bulundu.
2251. Ebu Maşer Necih
Beni Mahzumdan bir kadının mükateb kölelerindendir. Parasını ödedi ve azad oldu. Ümmü Musa bt. Mansur el-Himyeriyye onun velasını satın almıştı. 170 senesinde Bağdatta vefat etti. Çok hadis rivayet eden, fakat zayıf bir ravi idi.
2252. İsmail b. İbrahim
[İsmail b. İbrahim] b. Ukbe. Musa b. Ukbenin erkek kardeşidir. Künyesi Ebu İshaktır. İbn Ömerin mevlası Nafie, Ayşe bt. Sad b. Ebu Vakkasa ulaştı ve onlardan sahih hadisler rivayet etti. Amcası Musa b. Ukbeden de meğazi konularında rivayette bulunmuştur. Ondan da Muhammed b. Ömer, İsmail b. Ebu Üveys ve diğerleri hadis dinlemiştir. el-Mehdinin halifeliğinin ilk zamanlarında Medinede vefat etti.
2253. Muhammed b. Müslim
[Muhammed b. Müslim] el-Cevsak. Beni Mahzumun mevlasıdır. Künyesi Ebu Abdullahtır. 160 senesinde vefat etti.
2254. Muhammed b. Müslim
[Muhammed b. Müslim] b. Cemmaz. Beni Teym b. Mürrenin mevlasıdır. Künyesi Ebu Abdullahtır. Hadisi iyi tetkik eden ve reyiyle fetva veren fakihlendendi. Fakat sonradan bunu terk etti ve ibadete yöneldi. Harunun halifeliği zamanında 177 senesinde Medinede vefat etti. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Muhammed b. Müslim b. Cemmazın ölümünde hazır oldum. Sadece şöyle bir vasiyette bulunmuştu: “Ev halkının, su oluğumuzun evin yolu üzerine aktığından şikayette bulunduklarını duydum. Ben babalarımla bu evde yaşadım. Bu su oluğu o zaman da buradaydı. Onu başka bir yere koymayı arzu ettim. Fakat uygun bir yer bulamadım. Onu değiştirmek istedim, fakat buna gücüm yetmedi. Onu babaları yeni vefat etmiş ve onları yetim bırakmış olan erkek kardeşimin zayıf ve korumasız kızları tarafına çevirmekten de korktum. Ev halkının toplanıp bu su oluğu hakkında konuşmalarını ve bana olan haklarını helal etmelerini istiyorum. Eğer yarın bu konuda bir sonuç alınırsa memnun olurum. Komşum İshak b. Şuayb b. İbrahim b. Muhammed b. Talha b. Ubeydullah da kendisinin karanlık odasının ışık alması için benim evimde bir pencere açmayı istedi. Evlerin içinden birbirimizin görülmemesi için de pencereyi yukarıdan açmamı talep etti. Ben ona bu konuda söz verdim ve bunu yapmak için gerekli aletleri hazırladım. Sonra erkek kardeşimin küçük kızlarını hatırladım. Böyle yaptığım takdirde onların korunma durumlarından emin olamadım. Dolayısıyla pencereyi açmaktan vazgeçtim. Komşuma bu konuda önce “Evet”, sonra da “Hayır” dediğim için, onlarla da konuşun; bana haklarını helal etsinler. Bu da sandığın bir köşesinde otuz sene, belki daha fazla bir zamandan beri duran üç dirhemdir. Ben bez tamiratı yapıyordum. Bu paranın kime ait olduğunu bilmiyorum. O benim olduğu gibi bana emanet edilmiş bir para da olabilir. Ya da bir borçlu onu bana vermiş olabilir. Dolayısıyla alacaklılar onu her an talep edebilirler. Bu konuda sizden istenen şeyi yerine getirmenizi istiyorum. Ayrıca falan aile bana iki dinar karşılığında bir tası rehin olarak bırakmıştı. Bir seferinde bana, ailemin o tasın içinde yemek yedikleri söylendi. O tasın sahibinden de helallık alın. Bunu kabul ederse ne ala, eğer kabul etmezse iki dinarı ona verin. Para olarak geride size yetmiş dinar dolayında bir şey bırakıyorum. Bunun üçte birini erkek kardeşimin kızlarına vasiyet ediyorum. Diğer üçte ikisini de erkek kardeşimin çocukları miras olarak paylaşsınlar.”
2255. Sehbal b. Muhammed
[Sehbal b. Muhmmed] b. Ebu Yahya. İsmi Ebu Yahya Semandır. Eslem kabilesinin mevlasıdır. Sehbalin ismi Abdullahtır. Künyesi Ebu Muhammeddir. Faziletli, akıllı ve iyi bir insandı. el-Mehdinin halifeliği zamanında 162 senesinde Medinede vefat etti. Az hadis rivayet eden ravilerdendir.
2256. Süleyman b. Bilal
Künyesi Ebu Muhammeddir. el-Kasım b. Muhammed b. Ebu Bekir es- Sıddıkin mevlasıdır. Berberi asıllı, güzel yüzlü, yakışıklı ve akıllı bir zattı. Bulunduğu yerde fetva verirdi. Medinenin mali işleriyle görevlendirilmişti. Harunun halifeliği zamanında 172 senesinde Medinede vefat etti. Çok hadis rivayet eden sika ve güvenilir bir ravi idi.
2257. Abdullah b. Yezid
[Abdullah b. Yezid] b. Abdullah b. Kuseyt el-Leysi. Leys kabilesindendir.
2258. el-Kasım b. Yezid
[el-Kasım b. Yezid] b. Abdullah b. Kuseyt el-Leysi. Leys kabilesindendir.
2259. el-Muğire b. Abdurrahman
[el-Muğire b. Abdurrahman] b. Abdullah b. Halid b. Hizam b. Huveylid b. Esed b. Abdüluzza. Annesi ümmü veleddir. Ebüz-Zinad ve diğerlerinden hadis rivayet etti. Ona “Kusay” denilirdi. Daha çok bu isimle bilinmektedir.
2260. Übey b. Abbas
[Übey b. Abbas] b. Sehl b. Sad b. Malik b. Halid. Hazrec kabilesinin Beni Saide kolundandır. Annesi Beni Süleymden Cemal bt. Cade b. Malik b. Sad b. Nafiz b. Gayz b. Avftır. Übeyin çocukları şunlardır: Sehl ve Külsum: Bu ikisinin annesi Beni Süleymden atike bt. Abdurrahman b. Huzeyme b. Firas b. Harisedir.
2261. Abdülmüheymin b. Abbas
[Abdülmüheymin b. Abbas] b. Sehl b. Sad b. Malik b. Halid. Hazrec kabilesinin Beni Saide kolundandır. Annesi ümmü veleddir. Abdülmüheymin b. Abbasın çocukları şunlardır: Ömer ve Zabye: Bu ikisinin annesi Beni Süleymden Ümeyme bt. Abdullah b. er-Rebidir. Amr ve Übeyye: Bu ikisinin annesi Cüheyne kabilesinden Abde bt. İmrandır. es-Seyyide: Bu kızın annesi Cüheyne kabilesinin el-Huraka kolundan Ümmü Amr bt. Sehm b. Maruftur.
2262. Eyyub b. en-Numan
[Eyyub b. en-Numan] b. Abdullah b. Kab b. Malik b. Ebu Kab b. el- Kayn b. Kab b. Sevaddır. Beni Selimedendir. Annesi Beni Selimenin haliflerinden Ümmü Osman bt. Amr b. Abdullah b. Üneystir. Eyyub b. en-Numanın Sevab adında bir oğlu vardır. Bu çocuğun annesi Eslem kabilesinden Sükeyne bt. Mutarrif b. Abdülaziz b. Ebül-Ezardır.
2263. Osman b. ed-Dahhak
[Osman b. ed-Dahhak] b. Osman b. Abdullah b. Halid b. Hızam b. Huveylid b. Esed b. Abdüluzza b. Kusay. Ondan Muhammed b. Ömer el- Vakıdi ve başkaları rivayette bulundular.
2264. Oğlu ed-Dahhak b. Osman
[ed-Dahhak b. Osman] b. Abdullah b. Halid b. Hızam b. Huveylid b. Esed b. Abdüluzza b. Kusay. Musab b. Abdullah ez-Zübeyri ve başkaları ondan hadis rivayet ettiler.
2265. Hişam b. Abdullah
[Hişam b. Abdullah] b. İkrime b. Abdurrahman b. el-Haris b. Hişam el- Mahzumi. Annesi Beni Mürredendir. Hişam b. Urvenin yanından ayrılmazdı. Onun bazı özelliklerini taşımaktadır. Ondan çok hadis dinledi; ancak hadis rivayetinde bulunmadı. Haşmetli bir adamdı. İhtisab işlerine bakar, emr-i bil-maruf, nehy-i anil-münker yapardı. Halife Harun, hac için yola koyulunca Ebu Bekir b. Abdullah ez-Zübeyri de onu karşılamaya çıktı. O sırada Ebu Bekir, Harunun Medine valisi idi. Ebu Bekir ile birlikte Medinelilerin ileri gelenlerinden teşekkül etmiş bir grup da Halifeyi karşılamaya çıkmıştı. İçlerinde Hişam b. Abdullah da vardı. Ebu Bekir, Halifeyi en-Nekıra denilen yerde karşılamıştı. Halife ona selam verdi ve yanındakilerin kimler olduğunu sordu. Ebu Bekir de Halifeye Hişam b. Abdullahın ismini söyledi ve onu övdü. Halife, Hişamı çağırdı. O da onun huzuruna çıkıp onu selamladı. Hişam, Halifenin hoşuna gidecek sözler söyledi ve ona nasihatta bulundu. Harun da onu Medine kadılığına tayin etti ve ona 4.000 dinar tutarında mükafat verdi. Hişam, cömert ve akrabalarıyla sıla-i rahim yapan bir kişiydi. Künyesi Ebül-Veliddir.
2266. el-Kasım b. Abdullah
[el-Kasım b. Abdullah] b. Ömer b. Hafs b. asım b. Ömer b. el-Hattab.
2267. Abdurrahman b. Abdullah b. Dinar
[Abdurrahman b. Abdullah] b. Dinar. Abdullah b. Ömer b. el-Hattabın mevlasıdır.
2268. Abdullah b. Abdurrahman
[Abdullah b. Abdurrahman] b. el-Kasım b. Muhammed b. Ebu Bekir es- Sıddık.