Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Şürahbil b. Ebu Avn, babasından el-Misver b. Mahremenin şöyle dediğini anlattı: Sağlığında Ömer b. el-Hattabdan [kendisinden sonraki] halifeyi tayin etmesi istendi; ama o bundan kaçındı. Bir gün minbere çıkıp bir şeyler söyledi; dedi ki: “Şayet ben ölürsem sizin [hilafet] işinizi, vefat ettiğinde Allah Resulünün kendilerinden razı olduğu şu altı kişiye havale ediyorum: Ali b. Ebu Talib ve dengi ez-Zübeyr b. el-Avvam, Abdurrahman b. Avf ve dengi Osman b. Affan, Talha b. Ubeydullah ve dengi Sad b. Malik [Ebu Vakkas]. Dikkat edin! Ben size hüküm konusunda Allahtan korkmanızı ve taksimatta adalete riayet etmenizi tavsiye ediyorum.” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Abdullah b. Cafer el-Ezheri, Ebu Caferin şöyle dediğini haber verdi: Ömer b. el-Hattab şura üyelerine şöyle dedi: “İşinizi aranızda istişare edin. Şayet [görüşler eşit oy dağılımı ile] ikişer ikişer olursa tekrar şuraya dönün. Dörde iki şeklinde olursa çoğunluğun tarafındaki görüşü alın.” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Hişam b. Sad ve Abdullah b. Zeyd b. Eslem haber verdiler; dediler ki: Bize Zeyd b. Eslem, babasından Ömerin şöyle dediğini nakletti: “Üçer kişinin görüşü bir olur [da oyların dağılımında eşitlik sağlanırsa] Abdurrahman b. Avfın grubuna tabi olun, [onu] dinleyin ve itaat edin.” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana ed-Dahhak, Osman b. Abdülmelik b. Ubeydden; o da Abdurrahman b. Said b. Yerbudan naklen Ömerin yaralandığı zaman şöyle dediğini anlattı: “Suheyb size üç gün namaz kıldırsın. İşinizi aranızda istişare edin. İş o altı kişiye havale edilmiştir. İşinize karşı çıkanın -yani size muhalefet edenin- boynunu vurun.” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Muhammed b. Musa, İshak b. Abdullah b. Ebu Talhadan, Enes b. Malikin şöyle dediğini anlattı: Ömer b. el-Hattab, vefatından kısa bir süre önce Ebu Talhaya [haber] gönderdi ve dedi ki: Ey Ebu Talha! Aşiretinden elli kişiyle birlikte şu andan itibaren o şura üyesi olan şahıslarla beraber ol! Üç gün geçip de içlerinden birini halife seçmedikçe onları bırakma! Ey Allahım! Onların üzerinde benim halifem sensin. • Osman b. Affana -Allah Ona Rahmet Eylesin- Biat Edilmesi Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Malik b. Ebür-Rical, İshak b. Abdullah b. Ebu Talhanın şöyle dediğini anlattı: Ebu Talha arkadaşlarıyla beraber Ömerin kabrine gelip bir müddet [durduktan] hemen sonra şura üyelerine geldi ve onlardan hiç ayrılmadı. İçlerinden birini halife seçmek üzere işlerini Abdurrahman b. Avfa havale ettiklerinde Abdurrahman b. Avf, Osmana biat edinceye kadar Ebu Talha arkadaşlarıyla birlikte onun kapısından hiç ayrılmadı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Said el-Müktib anlattı; dedi ki: Bana Seleme b. Ebu Seleme b. Abdurrahman, babasının şöyle dediğini anlattı: Osmana ilk biat eden kişi Abdurrahmandır. Ondan sonra da Ali b. Ebu Talibtir. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Ömer b. el-Hattabın mevlası Ömer b. Amire b. Hüney babasından naklen, dedesinin şöyle dediğini anlattı: Ben Osmana biat eden insanların ilki olarak Aliyi gördüm. Sonra insanlar peş peşe gelip biat ettiler. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana İsmail b. İbrahim, Abdurrahman b. Abdullah b. Ebu Rebia el-Mahzumiden naklen babasının şöyle dediğini anlattı: Kendisine biat edildiği zaman Osman insanların içine çıktı ve onlara hitap etti. Allaha hamd ve sena ettikten sonra dedi ki: “Ey insanlar! Şüphesiz ilk binek [veya “bir işe yeni başlamak anlamında” ilk binmek] zordur. Bu günden sonra [daha çok] günler gelecektir. Şayet yaşarsam hitabet size uygun şekliyle gelecektir. Biz hatip olan insanlar değiliz, Allah bize öğretecektir.” Bize Ebu Muaviye haber verdi; dedi ki: Bize el-Ameş, Abdullah b. Sinan el-Esedinin şöyle dediğini haber verdi: Osman halife seçildiği zaman Abdullah, “En yüce pay sahibinden vazgeçmedik.” dedi. Bize Ebu Muaviye ed-Darir, Ubeydullah b. Musa ve Ebu Nuaym el-Fadl b. Dükeyn haber verdiler; dediler ki: Bize Misar haber verdi; dedi ki: Bize Abdülmelik b. Meysere, en-Nezzal b. Sebrenin şöyle dediğini haber verdi: Osman halife seçildiği zaman Abdullah, “Geriye kalanların en hayırlısını halife seçtik, onu ıskalamadık.” dedi. Bize Haccac b. Muhammed, Şubeden; o da Abdülmelik b. Meysereden naklen en-Nezzal b. Sebrenin şöyle dediğini haber verdi: Abdullah b. Mesudu bu mescitte gördüm. O, “Geriye kalanların en hayırlısını devlet başkanı olarak seçtik, ıskalamadık.” demeden hiç bir konuşma yapmadı. Bize Affan b. Müslim haber verdi; dedi ki: Bize Hammad b. Seleme haber verdi; dedi ki: Bize asım b. Behdele, Ebu Vailin şöyle dediğini haber verdi: Abdullah b. Mesud, Osman b. Affan halife seçildiğinde sekizinci defa Medineden Kufeye gitti. Allaha hamd ve sena ettikten sonra dedi ki: “Asıl konuya gelince, Müminlerin Emiri Ömer b. el-Hattab vefat etti. O günden daha çok hıçkırığa boğulduğumuz bir gün görmedik. Muhammedin arkadaşları olarak toplandık ve ümmetin pay sahibi en hayırlısını ıskalamadık. Müminlerin Emiri Osmana biat ettik. Bizim peşimiz sıra [diğer insanlar da] ona biat ettiler.” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Ebu Bekir b. İsmail b. Muhammed b. Sad b. Ebu Vakkas, Osman b. Muhammed b. el-Ahnesinin şöyle dediğini anlattı. Ayrıca bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Ebu Bekir b. Abdullah b. Ebu Sebre haber verdi; dedi ki: Bize Yakup b. Zeyd, babasından nakletti. [Yukarıdaki birinci senedin ilk ravisi] Osman b. Muhammed b. el-Ahnesi ve [bu ikinci senedin ilk ravisi] Zeydin babası şöyle dediler: Hicretin 23. senesinin Zilhicce ayının bitimine bir gece kalan güne tekabül eden Salı gününde Osmana biat edildi. Böylece o, hicri 24. senenin Muharrem ayını halife olarak karşıladı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Ebu Bekir b. Abdullah b. Ebu Sebre, sözünde şöyle dedi: O sene Osman, Abdurrahman b. Avfı hacca yönlendirdi. O da hicri 24. senede insanlarla beraber hac farizasını eda etti. Sonra Osman on yıllık hilafet süresinin tamamında [her yıl] halife olarak [görevi bizzat üzerine almak suretiyle] insanlarla beraber hac farizasını yerine getirdi. Ancak bunun tek istisnası muhasara edildiği hicri 35. senedir. O sene Abdullah b. Abbası insanlarla birlikte hac yapmakla görevlendirmişti. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Üsame b. Zeyd el-Leysi, o da Davud b. el- Husayndan; o da İkrimeden naklen İbn Abbasın şöyle dediğini anlattı: Osman b. Affan, kendisinin öldürüldüğü hicri 35. senede onu [İbn Abbası] hac yaptırmakla görevlendirmişti. O da çıkıp Osmanın emriyle insanlara hac yaptırdı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Muhammed b. Abdullah, ez-Zührinin şöyle dediğini anlattı: Osman halife olarak görev yaptığı on iki yılın ilk altı senesinde [birçok] iş yaptı. İnsanlar onun hiçbir şeyini yadırgamadı. Hatta o, Kureyşe Ömer b. el-Hattabdan daha sevimli hale gelmişti. Çünkü Ömer onlara karşı sert idi. Osman halife olunca onlara yumuşak davrandı ve onlarla irtibatını kuvvetlendirdi. Sonra insanların idaresini hafife aldı. Son altı yılda akrabalarına ve yakın aile çevresine idari görevler verdi. Mısırın beşte birini Mervana tahsis etti. Akrabalarına mal verdi. Allahın emrettiği sıla-i rahmi böyle yorumladı. Mal-mülk edindi. Hazineden borç aldı ve dedi ki: “Ebu Bekir ve Ömer, hazineden kendi hakları olanı [kullanmayıp] bıraktılar. Ben ise hakkımı aldım ve akrabalarıma dağıttım.” İşte insanlar onun bu davranışını yadırgadı. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Abdullah b. Cafer, babasından naklen Ümmü Bekir bt. el-Misverin şöyle dediğini anlattı: Osmanı şöyle konuşurken duydum: “Ey İnsanlar! Ebu Bekir ve Ömer bu mal [hazine] konusunda kendilerini ve akrabalarını ondan men etmek şeklinde bir yoruma gittiler. Ben ise onu sıla-i rahmime [akrabalarıma harcamaya] yordum.”