19. yüzyılın ortasından itibaren E. Bürnuff ile M. Haugun köklü araştırmalarından sonra durum hızla değişmeye başladı. Büyük genç Alman filolog Martin Haug, çok şeyi değiştiren bir keşif yaptı. Gathaları Avestanın diğer bölümlerinden ayırdı. Gathaların, Avestanın çoğu bölümünden daha eski bir diyalekt ile yazılmış olduğu Haugun görüşüydü ve sadece bunların eski bir diyalekt ile yazılmış olduğu Haugun görüşüydü ve sadece bunların Zerdüştün kendi orijinal sözleri olabileceğini düşünüyordu. Haug, bu yorumlarını İngilizce “Essays on the Sacred language” (“Kutsal Dil Uzerine Makaleler”) de yazdı.
E. Bürnuff ı833 yılında Avestanın tercümesini Fransızcada yayımladı. (Alman bilimadamları M. Haug ile F. Spiegelin Sanskritçeden yaptıkları çeviri temelinde). Avestanın bilimsel olarak ayrıntılı incelenmesinin ikinci aşamasında esas tartışma konusu Avestanın yorumlanma metotlarıydı: Biliminsanları Parsilerin geleneğini mi takip etmeliydiler yoksa Veda ile karşılaştırmalı analizlere mi başvurmalıydılar?
Avestanın yorumlanmasında karşıt kavramlara sahip iki ekol vardı ve çeşitli araştırma yöntemleri oluşmuştu.
Karşılaştırmalı ekol, Avestayı anlamanın anahtarının Pehlevice yorumlardan ziyade Vedada olduğunu ve Parsilerin geleneğinde olmadığını iddia ediyordu. Bu ekolün doktrinine göre, Avesta ve Veda aynı sesin iki yankısıdır. Veda, Avestanın en iyi yorumudur. Bu, Rott, Benfey, Haug ve karşılaştırmalı ekolün diğer temsilcilerinin görüşüydü.
Onlara karşı olan geleneksel ekol (Spiegel, vb), Zend ve Sanskrit, Avesta ile Veda arasındaki durumun benzer olmadığını ve bunları kendi orijinallikleri içinde incelemek gerektiğini iddia ediyorlardı.
1343ten itibaren bilim dünyası rahip ve misyoner J. Wilsonun, tarihçilik niteliğindeki sık yorumlara ve Zerdüşti eserlerden yapılan tercümeler şeklindeki değerli ilavelere sahip ayrıntılı monografisine sahip oldu.
19. yüzyılın ikinci yarısında, Alman bilimadamları F. Spiegel ile K. Geldnerinkiler dahi Avestadan yeni tercümeler ortaya çıktı; Geeldnerr, Avestanın bir dizi elyazmalarını temel alarak Avesta metninin eleştiri bir baskısını hazırladı.
