Insanoğlunda önemli unsur, akıl ve mantıktır. Doğru algılamak, doğru düşünmek, doğruyu söylemek, doğru görüşe sahip olmak, vs. yani genel anlamda iyilik ve kötülük, insanın aklında başlar.
Birbütün olarak iyi ile kötü ahlak, düşünce, görüş, fikir kişinin iyi veya kötü insan olduğunu belirler. Bir insan, ne kadar bilgili olursa olsun eğer iyi bir ahlağa ve edebe sahip değilse o bilgi, edepsiz bir bilgidir. Dolayısıyla insanoğlu için, manevi ahlağın değeri tarifsizdir.
Çünkü insanoğlu, toplumsal bir yaşama sahip olduğu için; Kendisine, ailesine, çocuklarına, toplumuna, aşına, işine, eşine, doğaya, çevreye, vs. karşı bir bütün olarak pratikteki manevi değer ve yaratılışına uygun davranışlardır.
Eline Diline Beline sahip çıkma ilkeleri insanların, manevi ahlak anayasasının adıdır. Dolayısıyla ahlakın amacı, iyiyi gerçekleştirip doğruya ulaşmaktır.
Eline Diline Beline sahip olma ilkesinin, kısatılmış halidir, temel etik-ahlak ilkesidir. Yola gireçek olan kişinin edebine sahip olacağına dahir cemde, Mürşid-Pir huzurunda ikrar verir.
Eline, sahip olmak; Elinle koymadığını almamak, yani elinle kimsenin hakkına müdahalede bulunmamak, insanları incitmemek demektir.
Diline, sahip olmak; Gözünle görmediğini söylememek, iftira etmemek, kötü söz etmemek; özetle insanlara, dil ile zarar vermemek.
Beline, sahip olmak; Haram olan cinsel ilişkiye girmemek, harama uçkur çözmemektir.
Aleviler, kötü ahlaktan arınmak için; Cem erkanında Mürşid, Pir ve Rehber huzurunda, özünü dara çekmesidir. Diğer bir deyimle halkın olduğu yerde, Hakkla yüzleşmesidir. Bu gibi düşünceler, görüşler veya yaklaşımlar iyi aklın ürünüdür.
Iyi ile kötü görüş, doğru ile yanlış düşünce hakkında Pir Hünkar şöyle buyurmuştur.
Erkek, dişi sorulmaz, muhabbetin dilinde.
Hakkın yarattığı, herşey yerli yerinde.
Bizim nazarımızda, kadın erkek farkı yok.
Noksanlık, eksiklik senin görüşlerinde.
Dostumuzla beraber yaralanır kanarız
Her nefeste aşk ile yaradanı anarız
Erenler meydanına vahdet ile gir de gör
Kırk budaklı şamdanda kırkımız bir yanarız.
Rengimiz güldür bizim, gül gibi açacağız
Gönüllere aşl ile sevgiler saçacağız
Hakk Hakikat yolunda bir yüzümüz var bizim
Olduğumuz gibiyiz öyle kalacağız.
Hünkar Hace Bektaş-ı Veli.
Insanlık kapısında, kadın ile erkek cinsiyet ayrımı yerine “Insan” diğer bir anlamıyla “Can” vardır. Çünkü insan ifadesinde, cinsiyet yoktur. Başka bir örnekte Aleviler, din önderi olan Pir ile onun eşitini bir tutarlar. Pirin olmadığı zamanlarda, Pirin eşiti gelen lokmaya dua verebiliyor. Tüm bunlara rağmen Alevi toplumu içinde, kadını ikinci sınıf insanı görenler de vardır.
Dünya kadınlarının, bir bütün olarak özgürleşmesi oluşmadıkça; Gün geçtikçe dağ gibi gelişen gericiliğin egemenliği karşısında; Akıl ve mantığın kabul edemiyeceği haksızlıklara, zulme, ezikliğe maruz kalacaklardır. Insanlıktan nasibini almamış bu gerici egemenliğin karşısında analarımız, kadınlarımız ve bacılarımız hak ettikleri yaşam biçimine öncelikle kendi mücadele ve çabalariyle sahip olmak zorundalar.