İbn Abbas ile İbn Mesudun rivayetlerine göre, İblis sema dünyanın mülk ve saltanatına sahipti ve o, kendilerine cin denilen meleklerden bir kabileye mensuptu. Cinlere bu ismin verilmesi, onların cennetin muhafızlığını yapmalarından ileri gelmekteydi. İblis, sema dünyanın maliki olmakla birlikte, aynı zamanda cennetin de muhafızları arasındaydı. İbn Abbas diyor ki: “İşte İblis bundan sonra Allaha isyan etti; Allah da onun suretini değiştirerek rahmetinden kovulmuş bir şeytan haline getirdi.”
Katade den: Onlardan kim ben ilahım, o değil derse … ayetinin sadece İblis hakkında nazil olduğu, hatta bu sözünden dolayı İblise Allah tarafından lanet edilip rahmetinden uzaklaştırılarak şeytan haline getirildiği ve hakkında: Onlardan kim ben İlahım, o değil derse, biz bundan dolayı onu cehennem azabına çarptırırız. İşte biz zalimleri böyle cezalandırırız. (Enbiya 29) buyrulduğu rivayet edilmektedir. Bu rivayetin bir benzeri de İbn Cüreycden nakledilmiştir.
İblisin hüküm ve saltanat sürdüğü dönemde meydana gelen hadiselerden biri, Dahhak vasıtasıyla İbn Abbastan nakledilen şu rivayettir: “İblis, kendilerine cin denilen meleklere mensup bir kabileden idi. Meleklerin arasında bulunan bu cinler zehirli dumansız ateşten yaratılmışlardı. İblis ise cennetin muhafızlarından bir muhafızdı. ”
İbn Abbas sözlerine devam ediyor ve şöyle diyor: “Melekler nurdan yaratılmışlardır. kuran-ı Kerimde zikredilen cinler ise, alevlenerek yandığı zaman ateşin bir tarafında dil gibi uzanan yalın kısmından yaratılmışlardır. İnsan da çamurdan yaratılmıştır. Yeryüzünde ilk yaşayanlar cinlerdi; fakat onlar yeryüzünde çatışmaya girerek birbirlerini öldürüp kanlarını döktüler. Bunun üzerine Allah, İblis komutasında, kendilerine cin denilen meleklerin bir kabilesine mensup olan bir orduyu o cinlerin üzerine gönderdi. İblis ve beraberindeki ordu, onları denizlerdeki adalara ve dağların etrafına sürdü. Bu zaferden sonra İblis gurura kapılıp kendi kendisine: Hiç bir kimsenin yapamadığını yaptım dedi, fakat Allah onun kalbinden geçeni biliyordu; İblisin yanında bulunan melekler ordusu ise bunu bilmiyorlardı.”
Enesten de bu manada bir rivayet nakledilmiştir.
Ebu Salihin Abbastan, Mürretül-Hemdani (Hemdan: Yemende büyük bir kabilenin adıdır)nin İbn Mesuddan yapmış oldukları rivayette İbn Abbas ve İbn Mesud şöyle diyorlar: “Allah, arzu ettiği varlıkları yarattıktan sonra Arş üzerine yükseldi. Kendilerine cin denilen meleklerin bir kabilesinden olan İblisi sema dünyanın başına geçirdi. Bunlara cin denilmesinin sebebi ise onların cennetin muhafızları olmalarından ileri gelmekteydi. İblis, sema dünyanın maliki olmakla birlikte cennetin muhafızlarındandı. İşte bu mevkiinden dolayı onun kalbinde kibir ve gurur meydana geldi ve: Allah, bu dereceleri bana meleklere karşı olan meziyet ve üstünlüğümden dolayı verdi dedi. Allah, onun kalbindeki kibir ve gurura muttali olduğu için: Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım. buyurdu.”
İbn Abbas diyor ki: “İblisin adı Azazil idi, meleklerin en çok ibadet edenlerinden ve ilimce en üstün olanlarındandı. İşte bu meziyetler onu kibir ve gurura sürükledi.”
Bu da İblisin gurura kapılmasının sebebi hakkında üçüncü bir görüştür. İkrimenin İbn Abbastan rivayetine göre, Allah bir kavim yarattı ve onlara: Ademe secde edin. buyurdu. Fakat onlar: Secde etmeyiz. dediler. Bunun üzerine Allah onların üstüne bir ateş gönderdi ve onları yaktı. Sonra başka bir kavim yarattı ve: Ben çamurdan bir beşer yaratacağım, Ademe secde edin. buyurdu, fakat onlar secde etmekten kaçındılar. Bunun üzerine Allah, üzerlerine bir ateş gönderip onları da yaktı. Daha sonra bu melekleri yarattı ve onlara: Ademe secde edin. buyurdu. Onlar: Evet, secde ederiz. dediler. İblis ise secde etmeyen gruptan idi.
Şehr bin Havşeb şöyle diyor: “İblis, yeryüzünde yaşayan cinlerden olup meleklerin kendilerini kovdukları cin taifesinden idi; fakat bir melek onu esir alıp semaya (göğe) götürmüştü. ” Aynı zamanda Said bin Mesuddan da buna benzer bir rivayet nakledilmektedir.
Fakat bu görüş ve rivayetlerin en doğrusu Allahın buyurduğunu kabul etmek ve Onun gibi söylemektir. O şöyle buyurur: Hani biz meleklere: “Adem için secde edin” demiştik de İblisten başkası hemen secde etmişlerdi. O ise cinden olduğu için Rabbinin emrinden dışarı çıkmıştı … Kehf 50). İblisin Allahın emrine itaat etmemesi, ibadetinin çokuğundan ve bilgisinin üstünlüğünden dolayı kendisini beğenmiş olmasından ve cinlerden bulunmasından ileri gelebilir.