353. Sad b. Ubade
[Sad b. Ubade] b. Düleym b. Harise b. Ebu Hazime b. Salebe b. Tarif b. el-Hazrec b. Saide. Künyesi Ebu Sabittir. Annesi, Amredir. Bu hanımın adı es-Salise bt. Mesud b. Kays b. Amr b. Zeydümenat b. Adi b. Amr b. Malik b. en-Neccar b. el-Hazrectir. Sad, Bedir ehlinden olan Sad b. Zeyd el-Eşhelinin teyzesinin oğludur. Sad b. Ubadenin çocuklarından Said, Muhammed ve Abdurrahmanın anneleri, Gaziyye bt. Sad b. Halife b. el-Eşref b. Ebu Hazime b. Salebe b. Tarif b. el-Hazrec b. Saidedir. Çocuklarından Kays, Ümame ve Sedusun anneleri, Fükeyhe bt. Ubeyd b. Düleym b. Harise b. Ebu Hazime b. Salebe b. Tarif b. el-Hazrec b. Saidedir. Sad, Cahiliye devrinde okuma-yazma bilenlerdendi. O devirde okuma-yazma bilenlerin sayısı oldukça azdı. İyi ok ve mızrak atardı. Bunları güzel yapan kişiye el-Kamil derlerdi. Cahiliye devrinde Sad b. Ubade ve kendisinden önceki babalarının hisarlarının üstünden şu çağrı yapılırdı: “Kim iç yağını ve eti severse Düleym b. Harisenin sarayına gelsin.” Bize Ebu Üsame Hammad b. Üsame haber verdi; dedi ki: Bize Hişam b. Urve haber verdi. O da babasının şöyle dediğini rivayet etti: Sad b. Ubadeye yetiştim. O hisarından şöyle çağrıda bulunurdu: “Kim iç yağını veya eti severse Sad b. Ubadeye gelsin.” Sonra oğluna da yetiştim, o da bu şekilde davette bulunurdu. Ben genç iken, Medine sokaklarında yürüyordum. Abdullah b. Ömer el-aliyedeki arazisine giderken bana uğradı ve “Ey genç! Gel, bak! Sad b. Ubadenin hisarından davette bulunan birisini görüyor musun?” dedi. Ben de baktım ve “Hayır!” dedim. O da, “Doğru söyledin.” dedi. Bize Ebu Üsame haber verdi; dedi ki: Bize Hişam b. Urve haber verdi. O da babasından şunu rivayet etti: Sad b. Ubade şöyle dua ederdi: “Allahım! Bana cömertlik yapmayı ve şükretmeyi nasib et. Cömertlik bir şeyler yapmakla olur. Bir şeyler yapmak da malla olur. Allahım! Az mal benim için yeterli değildir. Ben de az mala uygun birisi değilim.” Muhammed b. Ömer dedi ki: Sad b. Ubade, el-Münzir b. Amr ve Ebu Dücane Müslüman olunca Beni Saidenin putlarını kırdılar. [Kaynağımız olan alimlerin] hepsinin rivayetlerine göre Sad b. Ubade Ensardan yetmiş kişi ile birlikte İkinci Akabe biatinde bulundu. Bedir savaşına çıkmak üzere hazırlandı; Ensarın evlerine geliyor ve onları [cihada çıkmaya] teşvik ediyordu. Ancak çıkmadan önce yılan tarafından sokuldu ve Medinede kaldı. Allah Resulü , “Sad Bedir savaşına katılmamış olsa da, ona katılmak için hırs göstermişti.” dedi. Bazıları Resulallahın ona Bedir ganimetlerinden pay verdiğini rivayet ettiler. Ancak bu haber üzerinde ittifak yoktur; haber sabit değildir. Bedir savaşına katılanların isimlerini veren meğazi ravilerinden hiç biri bundan söz etmemiştir. Sad, Allah Resulü ile birlikte Uhud, Hendek ve diğer savaşların hepsine katıldı. Allah Resulü Medineye gelince Sad her gün ona bir çanak yemek gönderirdi. Çanağın içinde ya et tiridi, ya süt tiridi, ya sirke ve zeytin yağı tiridi veya tereyağ tiridi bulunurdu. Çoğunlukla et tiridi olurdu. Sadın çanağı Allah Resulü ile birlikte eşlerinin evlerini de dolaşırdı. Sadın annesi Amre bt. Mesud, Allah Resulüne biat eden hanımlardan olup Allah Resulü Dumetülcendel gazvesinde iken Medinede vefat etti. Bu gazve, hicretin 5. yılında Rebiülevvel ayında meydan gelmişti. Sad b. Ubade de bu gazvede Allah Resulü ile birlikteydi. Allah Resulü Medineye dönünce Sadın annesinin kabri başında durup cenaze namazını kıldı. Bize Muhammed b. Abdullah el-Ensari haber verdi; dedi ki: Bize Said b. Ebu Arube haber verdi. O Katadeden, o da Said b. el-Müseyyebden şunu rivayet etti: Sadın annesi, Peygamber Medinede olmadığı zaman vefat etti. Sad Resulallaha , “Ümmü Sad vefat etti. Ben onun üzerine cenaze namazı kılmanızı arzu ediyorum.” dedi. Allah Resulü de vefatının üzerinden bir ay geçmişken onun üzerine cenaze namazı kıldı. Bize Ravh b. Ubade haber verdi; dedi ki: Bize Muhammed b. Ebu Hafsa haber verdi; dedi ki: Bize İbn Şihab haber verdi. O Ubeydullah b. Abdullah b. Utbeden, o da İbn Abbastan şöyle dediğini rivayet etti: Sad b. Ubade annesinin nezredip de bu nezri yerine getiremeden ölmesi üzerine onun nezrini yerine getirip getiremeyeceği konusunda Allah Resulünden fetva istedi. Allah Resulü , “Onun yerine nezrini ifa et.” dedi. Bize Ravh b. Ubade haber verdi; dedi ki: Bize İbn Cüreyc haber verdi; dedi ki: Bana Yala İbn Abbasın mevlası İkrimenin şöyle dediğini işittiğini haber verdi: İbn Abbas bize, kendisi Medinede değilken Sadın annesinin vefat ettiğini, sonra Allah Resulüne gelip şöyle dediğini rivayet etti: “Ya Resulallah! Annem vefat etti. Ben de burada değildim. Onun adına tasaddukta bulunsam, ona bir faydası var mı?” Allah Resulü , “Evet!” dedi. Sad, “Ya Resulallah! Seni şahid gösteriyorum. İyi hurmaların yetiştiği şu bahçe onun adına sadakadır.” dedi. Bize Amr b. asım el-Kilabi haber verdi; dedi ki: Bize Hemmam haber verdi. O Katadeden, o da Said b. el-Müseyyebden şunu rivayet etti: Sad, Peygambere gelip şöyle dedi: “Ümmü Sad vasiyette bulunmadan vefat etti. Onun adına tasaddukta bulunsam bir faydası olur mu?” Allah Resulü , “Evet!” Sad, “Size hangi sadaka daha sevimli gelir?” (veya Sizin hoşunuza gider?) diye sordu. Allah Resulü , “Su içir.” dedi. Bize Hişam Ebül-Velid haber verdi; dedi ki: Bize Şube haber verdi. O Katadeden, o da Said b. el- Müseyyebden şunu rivayet etti: Sadın annesi vefat ettiği zaman Peygambere , “Hangi sadaka daha faziletlidir?” diye sordu. Allah Resulü , “Su içir.” dedi. Bize Amr b. asım haber verdi; dedi ki: Bize -yemek yedirmekle meşhur olan- Süveyd Ebu Hatim haber verdi; dedi ki: Bir adam Hasan el-Basriye, “Falan mescidde bulunan ve sadaka olduğu söylenen sudan içeyim mi?” diye sorduğunda onun şöyle dediğini duydum: “Ümmü Sadın sikayesi olan o sudan Ebu Bekir ve Ömer (r) içtiler. Sen de iç!” Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Mamer ve Muhammed b. Abdullah haber verdiler. Onlar ez-Zühriden, o Abdullah b. Utbeden, o İbn Abbastan, o da Ömer b. el-Hattabdan şunu rivayet etti: Allah Resulü vefat ettiği zaman Ensar, Beni Saide gölgeliğinde toplandılar. Onların arasında Sad b. Ubade de vardı. Ona biat edilmesi konusunda müşavere ediyorlardı. Bu haber, Ebu Bekir ve Ömere (r) ulaşınca, yanlarında Muhacirlerden bazı kimseleri de alıp hemen oraya gittiler. Muhacirlerle Ensar arasında Sad b. Ubadeye biat konusunda çok şey söylendi. Ensarın hatibi kalkıp, “Benim görüşüm isabetlidir; bu görüşümün çare olacağı kanaatindeyim. Ey Kureyş topluluğu! Bizden bir emir sizden bir emir olsun!” dedi. Söz çoğaldı, sesler yükseldi. Ömer [hadiseyi] şöyle anlattı: Ebu Bekire “Elini uzat!” dedim. O da elini uzattı. Ben kendisine biat ettim, muhacirler biat etti, Ensar da biat etti. Sad b. Ubadeye doğru yöneldik; onların aralarında üstünü örtmüş olarak duruyordu. “Onun neyi var?” dedim: “Hastadır.” dediler. Onlardan biri, “Sadı öldürdünüz.” dedi. Ben, “Sadı Allah öldürdü. Allaha yemin olsun ki, bu olan-biten içinde Ebu Bekire biat etmekten daha doğru ve sağlam bir şey olmamıştır. Biz şundan korktuk: Eğer biz biat olmadan bu topluluktan ayrılıp gitseydik, bizden sonra onlar birisine biat edeceklerdi. Ondan sonra biz o kişiye, ya rızamız olmadan biat edecektik ya da biat etmeyip ona muhalefet edecektik. Her iki durumda da bunun neticesi fesattır.” dedim. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Muhammed b. Salih haber verdi. O da ez-Zübeyr b. el-Münzir b. Ebu Üseyd es-Saididen şunu rivayet etti: Ebu Bekir, Sad b. Ubadeye bir elçi göndererek gelip kendisine biat etmesini istedi. Çünkü insanlar ona biat etmiş, Sadın kavmi olan Ensar da ona biat etmişti. Sad, “Hayır! Allaha yemin olsun ki, okluğumdakini size atmadıkça, kavmimden ve aşiretimden bana tabi olanlarla sizinle çarpışmadıkça, sana biat etmeyeceğim.” dedi. Bu haber Ebu Bekire ulaşınca Beşir b. Sad ona şöyle dedi: “Ey Allah Resulünün halifesi! O biat etmekten kaçındı, bu hususta ısrarcı oldu. Artık biat etmez. Bu durumda zorlanırsa öldürülecek. Çocukları ve aşireti onunla birlikte öldürülmeden öldürülemez. Hazrec öldürülmeden aşireti öldürülemez. Evs öldürülmeden de Hazrec öldürülemez. Onu tahrik etmeyin. Durum sizin için istikamet üzeredir. Size zarar veremez. Tek başına yaşayan terkedilmiş bir adamdır.” Ebu Bekir, Beşirin nasihatını dinledi ve Sadı kendi haline bıraktı. Ömer halife olunca bir gün Medine sokaklarında onunla karşılaştı. Ömer, “Ya Sad! Anlat bakalım; ne var ne yok?” diye sordu. Sad, “Sizde ne var ne yok ey Ömer!” dedi. Ömer, “Sen hala önceki görüşünde ısrar mı ediyorsun?” diye sordu. Sad, “Evet, ben böyleyim! Bu iş sana intikal etti! Allaha yemin olsun! Senin arkadaşın (Peygamber), senden daha çok bize sevimlidir. Allaha yemin olsun ki, ben komşun olmaktan hoşlanmaz hale geldim.” dedi. Ömer, “Kim bir komşunun komşuluğundan hoşlanmazsa, onun yanından taşınır gider.” dedi. Sad, “Ben de bunu bilmiyor değilim! Senden daha hayırlı olanın komşuluğuna gideceğim.” dedi. Bu konuşmadan sonra Sad Medinede çok az kaldı ve Ömer b. el-Hattabın hilafetinin başlarında Şama hicret etti. Sonra Havranda vefat etti. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Yahya b. Abdülaziz b. Said b. Sad b. Ubade haber verdi. O da babasından şöyle dediğini rivayet etti: Sad b. Ubade, Ömerin hilafetinin 3. senesinin ortalarında Şam bölgesinde yer alan Havranda vefat etti. Muhammed b. Ömer dedi ki: O hicretin 15. senesinde vefat etmiş gibidir. Abdülaziz dedi ki: Münebbih kuyusu veya Seken kuyusunda hizmetçiler, günün ortasında şiddetli sıcakta su çekerken birisinin kuyudan şu şiiri okuyuncaya kadar, Sadın ölümü Medinede bilinmedi. Hazrecin seyyidi Sad b. Ubadeyi biz öldürdük… Ona iki ok attık ve kalbini şaşırmadık. Hizmetçiler dehşete kapıldı. O günü akıllarında tuttular. Sadın o gün ölmüş olduğunu öğrendiler. Sad, bir çukura bevletmek için oturmuş, onunla savaşılmış ve o anda ölmüştü. Onu bulduklarında derisinin rengi yeşil olmuştu. Bize Yezid b. Harun haber verdi. O da Said b. Ebu Urvenin şöyle dediğini rivayet etti: Muhammed b. Sirinin Sad b. Ubadeden şöyle bahsettiğini işittim: Sad ayakta bevletti, arkadaşlarının yanına döndüğü zaman, “Ayak sesleri işitiyorum” dedi ve öldü. O esnada cinlerin şöyle dediğini işittiler: Hazrecin seyyidi olan Sad b. Ubadeyi biz öldürdük… Ona iki ok attık ve kalbini şaşırmadık.
354. el-Münzir b. Amr
[el-Münzir b. Amr] b. el-Huneys b. Levzan b. Abdüvüd b. Zeyd b. Salebe b. el-Hazrec b. Saide. Annesi, Hind bt. el-Münzir b. el-Cemuh b. Zeyd b. Haram b. Kab b. Ganm b. Selimedir. [Kaynağımız olan alimlerin] hepsinin rivayetlerine göre Ensardan yetmiş kişi ile birlikte İkinci Akabe biatinde bulundu. On iki temsilciden biriydi. Bedir ve Uhud savaşlarına katıldı, Birü Maune olayında şehid edildi. Onunla ilgili bilgileri Beni Saideden Bedir savaşına katılanları anlatırken yazdık.