1- Hakk döşeğine konulması,
2- Paklama yani yıkama erkanı,
3- Kefen hazırlama erkanı,
4- Rızalık ile Helallik alma erkanı,
5- Meydan yani Cenaze erkanı,
6- Selamlama erkanı,
7- Toprağa sırlama erkanı,
8- Hakka uğurlama erkanı tamamlandıktan sonra, içerde okunan gülbenk ve
9- Kırk, can aşı erkanında okunan gülbenk.
1- Hakk döşeğine konulması
Bir can ruhunu Hakka teslim ettiğinde o an en yakınında bulunan bir kimse, “Hakk Muhammet Ali şefaatinden mahrum eyleme” tekbir getirerek Hakka yürüyen canın gözlerini kapatır.
Temiz bir bez mendil ya da tülbent ile çenesini bağlar. Elbiseleri çıkarılarak, bir çarşafa sarılıp “Hakk döşeğine” bırakılır. Elleri yanlarına düzgün bir şekilde uzatılır. Her iki ayak baş parmakları bir bezle birbirine bağlanır. Sırt üstü yatırılan meftanın üzeri tamamen kapanacak şekilde temiz bir çarşafla ya da bezle örtülür.
2- Paklama, temizleme erkanı
Meftanın üzerinde elbisesi varsa, makasla kesilerek alınıp ziynet eşyasıyla beraber yakınlarına teslim edilir. Meftanın üstündeki elbiseler uzaklaştırıldığında, üstü önceden hazırlanmış „Stil bezi“ ile örtülür. Bu bezin kalın ya da iki kat örtülmesinin sebebi, cıplak vücud ve avret yerlerinin gözükmemesi amaçlıdır. Hakka yürüyen can, teneşire büyük bir dikkat, saygı ve özenle taşınır. Bu sırada Seyyid veya hoca bir gülbenk okur.
“Ber Cemal-i Muhammed, Şah-ı velayet, Şahı Merdan Ali, İmam Hasan, Şah Hüseyini Pir bilene verelim candan salavat. Muhammed Mustafaya ve Ehli Beytine, dua ile selam olsun. Onlara esenlikler eyle.
Hakktan geldik, Hakka gidiyoruz. Can kıblesine döndük,
Yüce Allahım! Sana yürüyen canımız senin aşığındır.
Sen canansın o da candır. Şimdi can bedeni terk etti.
Bedeni toprağa dönecek don değiştirecek. Canı, ruhu ise sana dönecek.
Mürşidimiz Muhammed Mustafa, Pirimiz Şahı Merdan Ali,
Ehli Beytin yüzü suyu hürmetine sana dönen bu canı sancağının altına alasın,
Saklayasın, bekleyesin.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
Önce avret yerleri yıkanır ve bir pamuk ya da bezle tıkanır. Yıkama esnasında akıntı olmamasına karşı tedbir olarak öncelikle bu işlem yapılmalıdır. Sonra vücudunun üst kısmından başlayarak, vücudunun her bölümünde ayrı eldiven ve singer kullanarak bol sabunlu ılık suyla iyice yıkanır. 4 takım eldiven ve singer gereklidir! Yıkama esnasında meftanın erkek ise erkek müsahibi, kadın ise bayan müsahibi yıkamaya yardımcı olur.
Bu aşamadan sonra müsahibi varsa öncelikle müsahibinden başlamak üzere en yakın akraba ve arkadaş dost, komşular sırasıyla meftayı ziyaret eder, bir miktar can suyu dökerler. Yıkama bittikten sonra mefta üst tarafı temiz bir havluyla, alt tarafı ayrı bir havluyla başı da ayrı bir havluyla kurulanır. Meftanın sarılacağı kefen bezinin altına sargı bezleri ayaklarına, beline ve boynuna gelecek şekilde önceden yerleştirilir. Üzerine sargı bezi açılır. Mefta, bu sargı bezinin üzerine sırt üstü yatırılır.
3- Kefen hazırlama erkanı
Erkek meftatanın kefeni, üç parçadır. Ahiret gömleği, eteklik ve sargıdan oluşur.
Kadın mefta için ise, kefeni 4 parçadır. Gömlek, eteklik, sargıya ilaveten baş örtüsü ve göğüs örtüsü bezi bulunur. Sargı bezinin üzerine yatırılmış olan meftaya Ahiret gömleği giydirilir. Ardından eteklik sarılır. Sonra sargı bezi her iki taraftan vücudu iyice saracak şekilde, baş ve ayaklar görünmeyecek şekilde sarılır. Baş ve ayak uçlarından ve belinden bağlanır. Bu bağlar, mefta toprağa sırlanınca çözülür. Mefteyi yıkarken edep yerleri örtülü kalması için, üç tane stil bezi ve üç tane kuşak hazırlanır.
Kefenleme işleminde önemli bir kural ise, kefen bezinin meftanın kendi kazancından sağlanması ilkesidir. Mefta, kefene konulduktan sonra yüzü açılır. Akraba, komşu ve yolculamaya gelenler kendi rızalıklarıyla görmek istiyorlarsa Hakka yürüyen canı son kez görebilirler. Ziyaret esnasında gözyaşı dökmemeye özen gösterilmeli ve ziyaret sonucu meftenin başı ile yüzü kapatılır.
4- Rızalık ile Helallik alma erkanı
Hakka yürüyen canı uğurlamaya gelenlerden, Helallik alınır. Bu Helallik erkanı, Hakka yürüyen canın hem evinin önünde ve hem de cenaze erkanının yapılacağı yerde yerine getirilir. Buna Alevi inancında cenaze erkanının yapıldığı yere, “Helallik Meydanı”da denir.
Hakka yürüyen can, evinin önünde uygun yükseklikte bir yere konur. Seyyid helallik isterken diğer canlar cemlerde olduğu gibi yarım ay biçiminde ayaklar mühürlenerek ve eller göğüste çapraz bir vaziyette Dar duruşuna geçerler. Çünkü Dar duruşu, bir teslimiyettir.
Seyyid veya hoca “Hakka yürüyen can erkek ya da bayan adı ile anılarak ……… canı nasıl bilirdiniz?” diye sorar. Canlar “İyi bilirdik, Hakk Muhammed Ali, dondan dona, candan cana taşısın.” derler. Allah eyvallah canlar.
Ardından Seyyid veya hoca
Canlar, dostlar!
Hakkı hakikatı özünde gören, bu yüzden Enel Hakk diyen, 72 millete bir nazarla bakıp, Eline Diline Beline sahip olmayı kendisine ilke edinen, dini sevgi, kabesi Kamil-i Insan, kitabı ilim ile bilim, mazlumun yanında, zalimin karşısında yer alan ve şimdi Hakka yürüyen bu can (bu yol eri, ya da bacısı) sizin içinizde yeyip içti, sizlerle yaşadı. Belki de hak yedi, şimdi göçtü, Hakka yürüdü. Bu can üzerinde maddi ve manevi hakkınız olabilir, varsa helal ediyor musunuz? diye sorar.
Canlar, “helal ediyoruz” derler.
Bu soru üç kez tekrarlanır. Her defasında helal ediyoruz cevabı alınır. Ardından Seyyid topluma hitaben, “Hakkımız varsa hakkımızı helal ediyoruz diyen siz canlardan Hakk Muhammed Ali razı olsun” der.
Sonrasında Seyyid veya hoca gülbenk okumaya başlar…
Ya Allah, ya Muhammed, ya Ali. Yücelerden yüce tanrım.
Can kıblesine döndük, sana yalvarıyoruz, sana yakarıyoruz.
Hepimiz senden geldik ve yine sana döneceğiz.
Hakka yürüyen bu …………… can, yönünü sana çevirmiş, sana geliyor.
Birliğine inanan, Muhammed Mustafayı mürşid, Şahı Merdan Aliyi pir bilip,
Ehli Beyt‘e gönülden bağlı olan bu canı, İmam Hasan, İmam Hüseyin aşkına bağışla.
Bismişah, Allah Allah!
Hakk Muhammed Ali,
On Iki Imam, üçler, beşler, yediler,
On Dört masum-u Paklar, On Yedi Kemerbestler,
Kırklar, Hünkar Hace Bektaş-ı Veli aşkına bağışla.
Hakka yürüyen, canın geride kalan yakınlarına,
Yol kardeşlerine, sabretme gücü ve sağlık ihsan eyle,
Burada bulunan bütün canların göçmüşlerinin ruhlarını şad eyle.
Ya Cenab-ı Hakk!
Hepimize Hakk Muhammed Ali diyerek don değiştirmemizi nasip eyle.
Hakk‘ın huzurunda Dem-i Ali, Sırr-ı Nebi, Pirimiz üstadımız Hünkar Hace Bektaş-ı Veli ve
Tüm yol erenlerinin, gerçeklerin demine devranına Huu diyelim, verelim candan salavat.
Hz.Muhammed Mustafaya ve Ehli Beytine, dua ile selam olsun. Onlara esenlikler eyle.
Şahı Merdan Aliden üstün Veliullah, Zülfikardan üstün ilahi adalet yoktur
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
Bu gülbenkle, helallik alınmış olur. Rızalık ile Helallik, meydan erkanı tamamlanmış olur.
5- Meydan yani saf tutma veya durma erkanı
Helallik gülbenginin ardından, Hakka uğurlama erkanı başlar. Hakka uğurlama erkanına gelen canların, cem erkanına katılır gibi tertemiz ve yıkanmış olmaları gerekir. Mefta, musalla taşına konulur. Canlar, Meftanın huzurunda yarım ay biçiminde saf tutarlar. Seyyid veya hoca ise, meftanın arkasında durarak orada hazır bulunan canlarla cemal cemale gelerek erkan başlatılır.
Hakka uğurlama erkanında kadın ile erkek canlar, yanyana saf tutarlar. Canlar, ellerini çapraz bir şekilde göğsünde yani gönlünün üstünde buluştururlar. Cem töreninde olduğu gibi ayaklar mühürlenip “Dar” durumuna geçerler.
Hakka uğurlama erkanı erkanı, „Hakk Muhammed ya Ali“ tekbiriyle başlar.
Canlar, dostlar!
Inanç ve ibadetimizde kıble ve kabemiz Kamil-i Insandır.
Biz, yönümüzü ve cemalimizi insana dönmüşüz.
Sağ elini gögsünün üstüne yani gönlüne koyarak, Hakka uğurlama erkanı „Hakk bir, ya Muhammed, ya Ali“ tekbiryle başlar.
Seyyid veya hoca, Birinci gülbenk okunur…
Bismişah, Allah Allah!
Ya Allah, ya Muhammed, ya Ali.
Ya Cenab-ı Hakk! Hakka yürüyen …………. can için, durduk sana duaya. Yüzümüzü döndük Kıble-i cemale. Uyduk Hakk Muhammed Ali ve On Iki Imama.
Yücelerden yüce ya Allah!
Can kıblesine döndük. Düşündük, yaradılanı gördük, yaradana inandık, yaradanı Insan-ı Kamilde bulduk. Enel Hakk olduk, bağışla bizi ya Allah. Sana yürüyen, sana doğru uğurladığımız, yolculadığımız bu canı bağışla.
Bu arada bilenler bildikleri bir duayı okusun, bilmeyenler Hak Muhammed Ali aşkına salavat getirsin der.
Salavat; Muhammed Mustafaya ve Ehli Beytine dua ile selam olsun. Onlara esenlikler eyle.
Besmele: Şahı Merdan Aliden üstün Veliullah, Zülfikardan üstün ilahi adalet yoktur
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola..
Ikinci gülbenk okunur…
Arındık, pak olduk.
Günahımız sevabımız boynumuzda, niyaza geldik.
Medet mürvet Şahım darına durmaya geldik.
Ezelden seyrettik biz bu alemi, güneş doğmadan,
Ay doğmadan, aydan günden ezelden.
Biz, bu mülke gelmiş gitmiş idik ezelden.
Günahlarımızı, sevaplarımızı bir mizanda tartmış idik ezelden.
Konağımız ilahi nurdur, handan ezelden.
Cananı gördük hoş olduk, özümüzü tanıdık yol olduk.
Ana rahmine düştük kandan ezelden.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
Üçüncü gülbenk okunur…
Allah Muhammed ya Ali.
Bu can, Hakka yürüdü.
Kainatın temsilcisi idi. Hakk ile buluştu, yaradana kavuştu.
Yeni bir dona, yeni bir cana ve bin bir cana karıştı.
Bu can ölmeden evvel binlerce kez ölmüş, binlerce kez de dirilmiş idi.
Şimdi bu can, başka bedenlerde yeniden dirilecek,
Bu canın bedeni, canlı cansız her şeye sinecek.
Kainat, varoldukça yaşayacak bu can canan içinde.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
Dördüncü gülbenk okunur…
Allah Muhammed ya Ali.
Dostlar, bu can Hakka yürüdü. Ruhu ortada kaldı.
Hakka teslim olan bedendir.
Ona bedensiz kalmanın acısını çektirmeyelim.
Yaşadığınız müddetçe Hakka yürüyen bu canın ruhunu,
Özünüzde yaşatabilir misiniz?
Bu soruyu üç kez tekrarlayan Seyyid veya Hoca, 3 kez orada hazır bulunan canlardan “isteriz” cevabını aldıktan sonra Hakk Muhammed Ali, sizlerden razı olsun.
Dilekleriniz, dualarınız, gülbenkleriniz Hakk Muhammed Alinin gönül defterine kaydedilsin.
Her daim dile gelsin.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
6- Selamlama erkanı
Tekbirden sonra ve selam olsun Hakkın huzuruna varanlara denildiğinde Allah Allah diyerek özüne niyaz olunur.
Niyazdan sonra Seyyid veya hoca “Rıza-i illah için Hakka yürüyen bu can için, Muhammed Mustafa ile Ehli Beytine Salavat ve Şahı Merdan Aliye Besmele okunur. Muhammed Mustafa ile Ehli Beytine, dua ile selam olsun. Onlara esenlikler eyle.
Şahı Merdan Aliden üstün Veliullah, Zülfikardan üstün ilahi adalet yoktur.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
Böylece Hakka uğurlama erkanı tamamlanmış olur.
7- Toprağa sırlama erkanı
Daha sonra Hakka yürüyen can, toprağa sırlanır. Meftanın kabrinin üstü yarım çatı şeklinde kapatılır. Meftanın üzeri toprakla örtülme hizmeti sırasında, Seyyid gülbenk okur.
Bismişah, Allah Allah!
Ya Cenab-ı Hakk!
Divanına geldik, darına durduk ya Allah!
Dualarımızı, Muhammed Mustafa, Ali‘yyel Murteza ve On Iki İmam aşkına kabul eyle.
Ya Cenab-ı Hakk!
Kusurlarımıza bakma, gönlümüze kin, kibir, gammazlık, garezlik, hasetlik sokma.
Kalbimizi, yüzümüzü kara etme. Hastalarımıza şifa, detlerimize deva eyle.
Görünür görünmez kazadan, beladan, Pirsizden, nursuzdan, münkir ve münafıktan koru.
Bizlerden doğacak zümreyi Insan-ı Kamil ve Ehli Beyt yoluna gönül verenlerden eyle.
Evlat isteyene evlat, nimet isteyene nimet, kısmet isteyene kısmet nasip eyle.
Gökten hayırlı rahmet, yerden hayırlı bereket ihsan eyle.
Don değiştirip Hakka yürümüş ana-baba, konuk-komşu, çoluk-çocuk, kimsesi olmayan, mezar taşı dahi belli olmayanların da ruhlarını şad eyle.
Okuduğumuz gülbenk ile duaları Nebilerin, Velilerin, Muhammed Alinin gönül defterine kaydeyle.
Muhammed Ali yolunda ve Kerbela şehitlerimizin ruhlarına hediye eyledik, kabul eyle.
On Iki İmam ile Ehli Beytin gönül defterine kaydeyle.
Muhammed Ali yolunda can verenlerin, çilesini çekenlerin aziz ruhlarına hediye eyledik gönül defterlerine kaydeyle.
Insanlık yoluna ışık olanların, Hallac-ı Mansurların, Seyyit Nesimilerin, Pir Sultanların ve insanlık yolunda, Hakk yolunda, halk yolunda can veren şehitlerin ruhuna hediye eyledik, gönül defterine kaydeyle.
Hakka yürüyen ve sana yolculadığımız ………….Canın gönül defterine kaydeyle.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
Not: Cenaze erkanlarında Fatiha okunması mecburiyeti yoktur. İmam Cafer Sadık Buyruğu, bilinen bir duayı, genellikle salavat getirmeyi, ve On Iki Imamın adını sayıp bilinen bir dua ile söylenmesini öğütler.
Seyyid bu erkan sonrasında Hakka yürüyen canın evinde hane halkı ve yakın akrabalarını toplar. Hakka yürüyen canın vasiyeti, borcu varmıdır? diye sorar. Eğer var ise, Seyyidin huzurunda açıklanır. Borcu varsa, ödeme şekli kararlaştırılır. Rızalık alınır. Hakka uğurlama erkanı ardından katılanlara lokma verilir. Hakka yürüyen canın evine, birkaç gün komşular tarafından yemek verilir ve ev işleri yapılır.
8- Hakka uğurlama erkanı tamamlandıktan sonra, içerde okunan gülbenk…
Bismişah, Allah Allah!
Ya Cenab-ı hakk!
Topraktan halk ettin yine toprakla bütünleşen,
Hakktan gelip yine Hakka dönecek emrini yerine getiren,
Bu canımız ………………. yüzünü çavirmiş sana geliyor.
Bilerek veya bilmiyerek yapmış olduğu günahlarını,
Rahman ve rahim olan ismin hakkı için bağışla.
Hz.Muhammed Mustafanın şefaatinden mahrum eyleme.
Ehli Beytin yüzü suyu hürmetine cehennem narına, kabir azabına uğratma.
Üçlerin, beşlerin, yedilerin, On Iki Imamların, On Dört Masum-u Pakların, On Yedi Kemerbestlerin, Kırkların yüzü suyu hürmetine kabrini nur mekanını Pir-u Pak eyle.
Rahmetini kendisinden esirgeme.
Gülbenk ile Dualarımızı, Erenlerin hakkı için dergahı izzetinle kabul eyle.
Hz.Muhammed Mustafa‘nın, Şahı Merdan Alinin, Hatice-tül Kübra Ananın, Fatma-tül Zehra Ana‘nın, İmam Hasan Hulki Rızanın, İmam Hüseyin şehidi deşti Kerbelanın hürmetine bağışla.
Sana gelmiş olan ………………. canımızı, şefaatından mahrum eyleme.
Yüce Allahım!
Yedirilen bu hayır lokmasını, okuduğumuz duaları Hakka yürümüş olan ………….. na bağışladık, sen dergahı izzetinde kabul eyle.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…
9- Kırk, can aşı erkanında okunan gülbenk
Ey ……………………. oğlu ……………………. kızı …………………….
Hakk‘tan geldin Hakk‘ın rahmetine kavuştun, ona sığındın.
Ona teslim oldun, Odur esirgeyen, bağışlayan. Odur kusurlarını, günahlarını aff eden.
Odur cennet ve cemaliyle kabrini pür ve nur, ruhunu şad ve handan eyleyen.
Rahat uyu, huzur içinde yat, menzilin mübarek, mekanın cennet olsun.
Hakk Muhammed Ali yardımcın, İmam Hasan, Şah Hüseyin gözcün, Fatma Ana şefaatçın olsun.
Bismişah, Allah Allah!
Çağırdık üçlere, sığındık beşlere, On Iki imamlara, On Dört Masum-u Paklara, On Yedi kemerbetlere, kırklara.
Hakka yürüyen can için;
Darına durduk ya Allah, Divanına durduk ya Muhammed, keremine sığındık ya Ali.
Sabır ver ya Seyyide Fatma-tül Zehra.
Inayet eyleyin ya On Iki Imamlar.
Elinden tutun ya On Dört Masum-u Paklar.
Yol gösterin ya On Yedi Kemerbestler.
Ceminize alın ya Kırklar.
Bağrına bas ya pirim Hünkar Hace Bektaş-ı Veli.
Cümle Velilerin, Nebilerin hürmeti için,
Naci ile Naciye nesli Pak hakkı için,
Hz.Nuh Neciyyullah, Ibrahim Halilullah hakkı için,
Turu Sina Musa kerimullah hakkı için,
Çarmıhta Isa ruhullah hakkı için,
Miraçta Muhammed Mustafa Resulullah hakkı için,
Kırklar meclisinde Şahı Merdan Ali Veliullah hakkı için,
Abdal Musa, Seyyid Ali hakkı için,
Rum Abdalları Sıdkı hakkı için,
Horasan pirleri nutku hakkı için,
Mürşid-i Kamil, zahir ve batın Erenlerin, evlkiyaların sırrı hakkı için,
Hakikat ehli, demi hakkı için,
Dar-ı Mansur, dar-ı fazlı, dar-ı Nesimi, dar-ı hakkı için,
Bütün Erenlerin, evliyaların, uluların hakkı için,
Alemlerin, Velilerin hakkı için,
Çekilen cümle gülbenklerin hakkı için,
Hüseyin-i deşti Kerbela hakkı için,
Dualarımızı, niyazlarımızı, gülbenklerimizi kabul eyle.
Ya Allah, ya Muhammed, Ya Ali.
Hakk‘a yürüyen canımızın ruhu ve revanı şad, handan, kabrini pür-u pak ve nur eyle.
Geride kalan ev halkına, akrabalarına, can dostlarına sağlık ve sabır ihsan eyle.
Toprağı bol, mekanı cennet, menzili mübarek olsun.
Hizmet sahipleri hizmetlerinden şefaat bulsun,
Hakk saklaya, Hızır bekleye.
Ruhu şaadetlerine okuduğumuz dualar, verdiğimiz lokmalar kabul ola.
Hakk dergahına yazıla, her kazaya kalkan, her belaya bekçi ola.
Hakk Muhammed Ali yardımcınız, gözcünüz ola.
Nanü nimmet, nasibi cennet, geçmişlerinize rahmet, haneye bereket, Erenlerden hayır himmet,
Şahı Merdan Aliden inayet, Muhammed Mustafa‘dan şefaat, imdat ola.
Yiyene helal, yedirene delil ola.
Verilen hayırlar, lokmalar Hakk dergahına yazıla.
Hakk‘a yürüyen canımızın ruhuna değe.
Ruhu revanları şad ve handan ola.
Lokma hakkına, Evliya keremine, cömerler cemine, gerçek erenlerin demine Allah eyvallah.
Dil bizden, kabul-ü Hakktan, yardım Muhammed Aliden ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah. Kabul ve makbul ola…