Alevi inancında cem erkanları, önemli bir konuma sahip ve en çok önem verilen pratik uygulamadan biridir.
Cem hizmetinin düzenli, sorunsuz, insanların gelişi güzel hareket etmemesi, edep erkan içinde oturması, davranışların dizginlenmesi, cem hizmetinin huzur içinde geçmesi önem arz etmektedir ve aynı zamanda bir zorunluluktur. Bu zorunluluk gereği, yerine getirilmesi gereken pratik hizmetler söz konusudur. Bu pratik hizmetlerin tümü, On Iki Hizmet olarak tanımlanmıştır.
On Iki Hizmeti yerine getirmekle yükümlü olan görev sahipleri şunlardır
1- Mürşid-Pir, hizmeti
Hizmet itibari ile Muhammed, Şahı Merdan Aliyi temsil eder. Cem erkanı yöneticiliğini yapar, ikrar alır nasip verir. Pir ve Mürşid bu posta vekaleten otururlar. Yolun zahir ve batın ilminden haberdar, talibi yolun ilimiyle, edep ve erkaniyle eğitip irşad edendir. Ceme katılan toplumu; aydınlatan, ibadetini yaptıran, sorgulayan yani cem hizmetinden sorumlu ve tek yetkili kişidir.
Pirin, Post duası…
Bismişah, Allah Allah!
Erenler postu geldi, hizmetler yerin aldı,
Mümin müslim ikrarın verdi,
Ikrarınızda daim olasınız, Hakk didarı göresiniz.
Pirlerin, himmet ve hidayeti üzerinizde hazır, nazır ola.
Allah Allah, Hakk eyvallah.
Gerçeğe Huu, mümine ya Ali.
2- Rehber, hizmeti
Görev itibariyle İmam Hüseyini temsil eder. Yola girmek isteyenleri yolun edep erkanını, ilim irfanını, şartlarını, kurallarını öğretmekle yükümlüdür. Mürşid-Pir ile talip arasında dialoğ hizmetini yürütendir. Mürşid-pir gibi talibin menevi hallerinden sorumlu kişidir.
3- Gözcü, hizmeti
Görev itibariyle Ebuzer Gaffariyi temsil eder. Rehberin yardımcısıdır. Cemin sessiz ve sakinlik içinde gecmesini sağlar. Dolayısıyla cem erkanının aşayişini sağlanmasından sorumlu kişidir.
Gözcü, hizmet duası
Bismişah Allah Allah!
Allah‘tan ola hidayet,
Muhammed Mustafa‘ya ola şefaat,
Ali‘yyel Murtaza‘dan ola himmet,
Üstadımız, gözcü Karaca Ahmet,
Allah eyvallah, nefes Pirdedir.
4- Zakirci, hizmeti
Görev itibariyle Bilal Habeşi temsil eder. Cem erkanında; Tevhid, Duaz-ı Imam, Mersiye, Semah, Nevruziye, beyitler okur ve Mürşid-Pir kelamını ile cemde zikiri yönetmeyle sorumlu kişidir.
5- Süpürgeci-Ferraşcı, hizmeti
Görev itibariyle Selman-ı Pakı temsil eder. Cem erkanında baştan sonuna kadar Hakk Meydanından sorumlu kişidir. Temizliği, paklığı simgeler.
Spürgeci-Feraşcı, hizmet duası
Bismişah Allah Allah!
Üç bacı idik Güruh-u Naci idik,
Kırklar ceminde spürgeci idik,
Süpürgeyi süpürdü Selman,
Kör olsun Yezid ile Mervan,
Zuhura gelsin Mehdi sahibi zaman,
Allah eyvallah, nefes Pirdedir.
6- Çerağcı-Delilci, hizmeti
Görev itibariyle Cabir El Ensariyi temsil eder. Yolun edep erkanına göre cemevinde bulunan delil(çerağ) aydınlatma araçlarını hazırlar. Delil(çerağ) uyandıran(yakan) ve dualarını okuyan kişidir.
Delilci-Çerağcı hizmet duası
Bismişah, Allah Allah!
Çerağı ruhşan, Fahri Dervişan,
Zuhuri iman, Himmeti piran,
Pire Horasan, küşad-i meydan,
Kuvve-i Abdalan, kanuni evliyan,
Verelim Muhammed Mustafaya ve Ehli Beytine salavat.
Ya Cenab-ı Hakk!
Hz.Muhammed Mustafaya, Keremler Şahı Aliyyün Veliullaha ve Ehli Beytine dua ile selam olsun.
Şahı Merdan Aliden üstün Veliullah, Zülfikardan üstün ilahi Adalet yoktur.
Yaradanın kutlu nuru aşkına; Ya Allah, ya Allah, ya Allah!
Nübüvvetin aydınlık nuru aşkına; Ya Muhammed, ya Muhammed, ya Muhammed.
Velayetin arıtıcı nuru aşkına; Ya Ali, ya Ali, ya Ali
Delili, sır etme hizmet duası
Bismișah, Allah Allah!
Esirgeyen, bağıșlayan Allahın adıyla, ya Allah!
Peygamberin nuru așkına, ya Muhammed!
Velayetin nuru așkına, ya Ali!
Sır ola, nur ola.
Allah eyvallah, nefes Pirdedir.
7- Sakkacı, hizmeti
Görev itibariyle Ammari Yaseriyi temsil eder. İmam Hüseyin ve Kerbela Şehitlerini temsilen su görevini yapan kişidir. “Imam Hüseyin aşkına, Kerbela Şehitleri aşkına” diyerek Mürşid-Pir tarafından dualanan suyu toluma veya da toplumu temsilen üç kişiye verlir.
Sakacı, hizmet duası
Bir bacı can omuzunda havlusu, bir erkak can elinde su ve leğen ile meydana gelirler.
Bismişah, Allah Allah!
Maneyi marifet, sırrı hakikat
Geldi hizmeti Muhammed Mustafa,
Sukut eyleyin ey comat.
Üç kere tekrarlar ve her söyleyişte, Allah Muhammed ya Ali diyerek leğene üç kere su damlatır. Dar duasını alarak Allah eyvallah, nefes pirdedir der ve yerine geçer.
8- Kurbancı, Niyazcı-Lokmacı, hizmeti
Görev itibariyle Mahmut el Ensariyi temsil eder. Gelen lokma ve kurbanların alınması, hazırlanması, dualanması, kesilmesi, pişirilmesi, dağıtılması bu kişiye aittir. Fazla lokmaları hazırlar ve beraberinde eve almak isteyenlere verilmesini sağlayan yetkili kişidir.
Kurbancı, hizmet duası
Bismişah, AllahAllah!
Muhammed Ali hürmeti için,
Bu dergahtan ayırma ey gani Şah!
Ferman-ı Celil, Kuban-ı halil
Delil-i Cebrail, tek bir Ismail
Niyazımızı kurbanımız kabul ola
Destur ey gani Şah!
Tek bir Allah-u ekber
Tek bir Allah-u ekber
Tek bir Allah-u ekber
Cenab-ı Hakk kabul buyursun.
Allah Allah, Hakkeyvallah Huu
Lokmacının, Rızalık hizmet duası
Canlar!
Göz nizam el terazi, herkes oldumu hakkına razı?
Göz nizam el terazi, herkes oldumu hakkına razı?
Göz nizam el terazi, herkes oldumu hakkına razı?
Cemaat: Biz razıyız, Hakk da senden razı olsun.
Lokmacı: Allah da sizlerden razı olsun.
9- Ibriktarcı-iznikçi-tezekar, hizmeti
Görev itibariyle Ehlibeyt dostu Kamberi temsil eder. Cem de Mürşid-Pirin ve cemdeki toplumun zahiri abdest(beden temizliği) almalarını sağlar. Bu beden temizlik sembolik anlamda bir yıkanma, bir tür tarikat(yol) abdestidir. Cem ibadetine gelen her can önceden duşunu, banyosunu almış, temiz giysilerini giyinip gelerek ve tarikat abdestini de Mürşid-Pir nefesiyle bütün kötü hal ve davranışlardan uzaklaşmak anlamındadır.
Tezekar-Ibrikci, hizmet duası
Bismişah Allah Allah!
Ben Gülam-i Haydarım,
Ahudan etmem hayfu pak,
Bu hizmetin sahibi Selman-ı Pak,
Gönlümüzü Hakk‘a bağladık,
Yunduk, arındık, olduk
Allah eyvallah, nefes Pirdedir.
10- Meydancı-pervaneci-semahcı, hizmeti
Görev itibariyle Hüzeyme tül Yemeniyi temsil eder. Cem erkanında Duaz-ı İmam ve Miraclama eşliğinde yapılan semah hizmetinde sorumlu kişidir.
Semah ağırlama, vecde ve trans olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır.
Ağırlama bölümü, ağır hareketlerle giriş bölümüdür.
Vecde bölümü, semahın hareketlendiği bölümdür ve
Trans bölümü ise, en hareketli kendini aşma bölümüdür.
11- Peyikçi, hizmeti…
Görev itibariyle Amri Ayyariyi temsil eder. Rehberin talimatı doğrultusunda; Cem erkanının tarihini topluma bildirmekle, toplumun ceme katılmasını sağlamakla sorumlu kişidir.
Peyikçi, hizmet duası
Huu Erenler!
Hakk Muhammed Ali hizmeti geldi.
Himmet ya Pir.
12- Kapıcı, hizmeti
Görev itibariyle Gülam Keysaniyi temsil eder. Bu görev iki kişi tarafından yapılır. Iki kişi olmasının nedeni; biri cemevinin dışından ve ikincisi ise cemevinin içerisinden sorumludur. Herhangi bir durumda kapıcı o durumu gözcüye, gözcüğ rehbere ve rehberde Mürşid-Pire iletir.
Aşk ile, hzimetler kabul ola