[Esma] bt. Umeys b. Mad b. Teym b. el-Haris b. Kab b. Malik b. Kuhafe b. amir b. Rebia b. amir b. Muaviye b. Zeyd b. Malik b. Nesr b. Vehbullah b. Şehran b. İfris b. Eftel. Eftel, Hasam kabilesini bir araya toplayan kimsedir. Annesi Hinddir. O [yani Hind], Havle bt. Avf b. Züheyr b. el-Haris b. Hamatadır. Hamata, Cüreş kabilesindendir. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bize Muhammed b. Salih b. Yezid b. Ruman şöyle anlattı: Esma bt. Umeys, Resulallah Mekkede Darul- Erkama girmeden önce Müslüman oldu. Biat etti ve kocası Cafer b. Ebu Talib ile birlikte Habeşistana hicret etti. Orada Caferden olma Abdullah, Muhammed ve Avn adında çocukları oldu. Esma ile evliliği devam ederken Cafer, hicri 8. yıl Cemaziyelevvel ayında Mutede şehit oldu. Bize Abdullah b. ez-Zübeyr el-Humeydi haber verdi; dedi ki: Bize Süfyan anlattı; dedi ki: Bize İsmail anlattı. O da eş-Şabiden rivayet etti. [Süfyan ayrıca] dedi ki: Bize [İsmailden başka] Ebu Hamza da senedli olarak rivayet etti. [İsmail ve Ebu Hamza] dediler ki: Esma bt. Umeys Habeşistandan dönünce Ömer ona, “Ey Habeşli! Hicrette sizi geçtik!” dedi. Esma, “Ömrüme yemin olsun ki, doğru söyledin. Siz Resulallah ile birlikte idiniz. O, açlarınızı doyurur, cahillerinize öğretirdi. Biz ise uzaklaştırılan ve kovulan kimseler idik. Allaha yemin olsun ki, Resulallaha gidecek ve bunu ona anlatacağım.” dedi. Peygambere geldi ve olayı ona anlattı. Bunun üzerine Allah Resulü şöyle buyurdu: “İnsanlar için bir hicret vardır. Sizin için ise iki hicret vardır.” “Ey Habeşli!” ifadesini Ebu Hamza fazladan rivayet etmiştir. Bu ifade İsmailin rivayetinde geçmemektedir. Bize Muhammed b. Ubeyd et-Tanafisi ve el-Fadl b. Dükeyn haber verdiler; dediler ki: Bize Zekeriyya b. Ebu Zaide anlattı. O da amirden şöyle dediğini rivayet etti: Esma bt. Umeys dedi ki: “Ya Resulallah! Bazı kimseler Bize karşı övünüyorlar ve bizim ilk muhacirlerden olmadığımızı ileri sürüyorlar.” Bunun üzerine Resulallah şöyle buyurdu: “Bilakis sizin için iki hicret vardır. Bizler Mekkede rehin alınmışken sizler Habeşistana hicret ettiniz. Bundan sonra yine hicret ettiniz.” amir dedi ki: Onlar Hayberin [fethedildiği günlerin] gecelerinde Habeşistandan döndüler. Bize Abdullah b. Nümeyr haber verdi. O el-Eclahtan, o da amirden şöyle dediğini rivayet etti: Esma bt. Umeys dedi ki: “Ya Resulallah! Şu kimseler bizim muhacirlerden olmadığımızı ileri sürüyorlar.” Bunun üzerine Allah Resulü şöyle buyurdu: “Bunu söyleyen yalan söylemiştir. Sizin için iki hicret vardır: Sizler hem en-Necaşiye, hem de bana hicret ettiniz.” Bize Abdullah b. Nümeyr haber verdi; dedi ki: Bize İsmail anlattı. O da amirden şöyle dediğini rivayet etti: Habeşistandan geldiğinde, [ölen] kadının tabutla kaldırılmasını ilk tavsiye eden kimse Esma bt. Umeystir. Hristiyanların orada bu şekilde yaptıklarını görmüştür. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Malik b. Ebür-Rical anlattı. O Abdullah b. Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazmdan, o Ümmü İsa bt. el- Cezzardan, o Ümmü Cafer bt. Muhammed b. Caferden, o da ninesi Esma bt. Umeysten şöyle dediğini rivayet etti: Cafer ve arkadaşlarının vurulduğu gün Allah Resulü bana geldi. Ben kırk deriyi tabaklamış, hamurumu yoğurmuş, çocuklarımın yüzünü yıkamış ve onlara yağla bakım yapmıştım. Resulallah yanıma gelip, “Ey Esma! Caferin çocukları nerede?” diye sordu. Onları Allah Resulüne getirdim. Peygamber onlara sarıldı, onları kokladı, sonra gözleri yaşardı, ağlamaya başladı. “Ya Resulallah! Sanırım sana Cafer ile ilgili bir haber ulaşmıştır.” dedim. “Evet, bugün öldürüldü.” dedi. Çığlık atmaya başladım. Kadınlar yanıma toplandı. Resulallah şöyle buyurdu: “Ey Esma! Kötü söz söyleme ve göğsüne vurma.” Ardından Resulallah, kızı Fatımanın yanına gitti. O, “Vah amcama!” diyordu. Allah Resulü de, “Ağlayanlar, Cafer gibisine ağlasın!” dedi. Sonra Resulallah, “Cafer ailesine yemek hazırlayın! Çünkü bugün onlar meşguldürler [yapacak durumda değillerdir]” buyurdu. Bize Affan b. Müslim ve İshak b. Mansur haber verdiler; dediler ki: Bize Muhammed b. Talha anlattı; dedi ki: el- Hakem b. Uyeyneyi işittim. O Abdullah b. Şeddad b. el- Haddan, o da Esma bt. Umeysten şöyle dediğini rivayet etti: Cafer b. Ebu Talib vefat ettiğinde Resulallah bana şöyle emretti: “Üç gün [Allahın emrine] boyun eğ. Sonra istediğini yap.” Muhammed b. Ömer dedi ki: Esma bt. Umeys, Cafer b. Ebu Talibden sonra Ebu Bekir es- Sıddık ile evlendi ve ondan Muhammed b. Ebu Bekiri doğurdu. Ebu Bekir vefat ettiğinde Esma ile evli idi. Bize Abdullah b. Nümeyr haber verdi. O Yahya b. Saidden, o da Said b. el-Müseyyebden şöyle rivayet etti: Esma bt. Umeys, Muhammed b. Ebu Bekir es- Sıddıki Zülhuleyfede doğurduğunda veda haccına gidiyorlardı. Ebu Bekir ona yıkanmasını ve hac için tehlil getirmesini [la ilahe illallah demesini] emretti. Bize Veki b. el-Cerrah ve el-Fadl b. Dükeyn haber verdiler; dediler ki: Bize Süfyan anlattı. O Abdülkerimden, o da Said b. el-Müseyyebden şöyle dediğini rivayet etti: Esma bt. Umeys, Muhammed b. Ebu Bekiri Zülhuleyfede doğurduğunda Ebu Bekir onu geri göndermeyi düşündü. Durumu Peygambere sorunca, “Ona yıkanmasını, sonra da ihrama girmesini emret.” buyurdu. Bize Kesir b. Hişam haber verdi; dedi ki: Bize el-Fürat b. Selman anlattı. O Abdülkerimden, o da Said b. el- Müseyyebden şöyle rivayet etti: Esma bt. Umeys lohusa olduğu halde ihrama girmesi emredildi. Bize İsmail b. Abdullah b. Ebu Üveys haber verdi; dedi ki: Bize Malik b. Enes anlattı. O Abdurrahman b. el- Kasımdan, o babasından, o da Esma bt. Umeysten şöyle rivayet etti: Esma, Muhammed b. Ebu Bekiri el- Beydada doğurduğunda Ebu Bekir durumu Resulallaha sordu. Resulallah, “Yıkansın, sonra da tehlil getirsin.” buyurdu. Bize Muhammed b. Abdullah el-Ensari haber verdi; dedi ki: Bize İbn Cüreyc anlattı; dedi ki: Bana Cafer b. Muhammed haber verdi. O babasından, o Cabirden, o da Peygamberden anlattığına göre: Resulallah Zülhuleyfeye geldiğinde insanlara namaz kıldırdı. O sırada Esma bt. Umeys, Muhammed b. Ebu Bekiri doğurdu. Esma, Resulallaha haber gönderdi. Allah Resulü ona, bir bezle temizlenmesini, sonra yıkanıp tehlil getirmesini emretti. Bize Yezid b. Harun haber verdi; dedi ki: Bize İsmail b. Ebu Halid haber verdi. O da Kays b. Ebu Hazimden şöyle dediğini rivayet etti: Babamla birlikte Ebu Bekirin yanına girdik. Beyaz tenli zayıf biriydi. Orada Esmanın ellerini gördük, dövmeli idi. İbn Sad dedi ki: Bize Affan b. Müslim, Halid b. Abdullahtan, o İsmailden, o da Kaystan, “Ebu Bekirden [sinekleri] kovuyordu.” cümlesini ziyade olarak rivayet etti. Bize Veki b. el-Cerrah haber verdi. O Şubeden, o da Sad b. İbrahimden şöyle rivayet etti: Ebu Bekir, [vefat ettiğinde] hanımı Esmanın kendisini yıkamasını vasiyet etti. Bize Veki haber verdi. O Muhammed b. Şerikten, o da İbn Ebu Müleykeden şöyle rivayet etti: Ebu Bekir, Esmanın kendisini yıkamasını vasiyet etti. Bize Veki b. el-Cerrah ve el-Fadl b. Dükeyn haber verdiler. Onlar Süfyandan, o İbrahim b. Muhacirden, o da İbrahimden şöyle rivayet etti: Ebu Bekiri, hanımı Esma yıkadı. Bize Amr b. asım el-Kilabi haber verdi; dedi ki: Bize Hemmam anlattı. O da Katadeden şöyle rivayet etti: Ebu Bekir es-Sıddıki, hanımı Esma bt. Umeys yıkadı. Bize Abdullah b. Nümeyr haber verdi. O Saidden, o Katadeden, o da el-Hasandan şöyle rivayet etti: Ebu Bekir, kendisini Esmanın yıkamasını vasiyet etti. Bize Abdullah b. Nümeyr haber verdi; dedi ki: Bize İsmail b. Ebu Halid anlattı. O Said b. Ebu Bürdeden, o da Ebu Bekir b. Hafstan şöyle rivayet etti: Ebu Bekir, Esma bt. Umeyse, öldüğünde kendisini iftardan sonra yıkamasını vasiyet edip sıkıca tembih etti ve bunun Esma için daha kolay/yararlı olacağını söyledi. [Ebu Bekir vefat edince] Esma, günün sonunda (iftar vaktinde) bu tavsiyeyi hatırladı ve su istedi. Ardından suyu içti ve “Allaha yemin olsun ki, bugün onun vasiyetine aykırı davranmam.” dedi. Bize Muaz b. Muaz el-Anberi ve Muhammed b. Abdullah el-Ensari haber verdiler; dediler ki: Bize el- Eşas anlattı. O Abdülvahid b. Sabreden, o da el-Kasım b. Muhammedden şöyle rivayet etti: Ebu Bekir es- Sıddık, kendisini eşi Esmanın yıkamasını; eğer zorlanırsa, ona kendisinden olma oğlu Muhammedin yardım etmesini vasiyet etti. Muhammed b. Ömer dedi ki: Bu bir yanılgıdır. Bize İbn Cüreyc haber verdi. O da Atadan şöyle dediğini rivayet etti: Ebu Bekir, kendisini eşi Esma bt. Umeysin yıkamasını; eğer yardıma ihtiyaç duyarsa, Abdurrahman b. Ebu Bekirden yardım istemesini vasiyet etti. Muhammed b. Ömer dedi ki: Bu güvenilir bir rivayettir. Oğlu Muhammed, Esmaya nasıl yardım edebilir? Zira onu [hicri] 10. yılda veda haccında Zülhuleyfede doğurmuştur. Ebu Bekir vefat ettiğinde de Muhammed üç yaşında veya o civarda idi. Bize Man b. İsa haber verdi; dedi ki: Bize Ebu Maşer anlattı. O Hişam b. Urveden, o babasından, o da Ayşeden şöyle rivayet etti: Ebu Bekiri Esma yıkadı. Bize Man b. İsa haber verdi; dedi ki: Bize Malik b. Enes anlattı. O da Abdullah b. Ebu Bekirden şöyle rivayet etti: Ebu Bekir es-Sıddık vefat ettiğinde onu eşi Esma bt. Umeys yıkadı. Sonra çıkıp orada bulunan Muhacirlere, “Ben orucum. Bugün de çok soğuk bir gündür. Yıkanmam gerekir mi?” diye sordu. Onlar, “Hayır!” dediler. Bize Muhammed b. Ömer haber verdi; dedi ki: Bana Abdullah b. Cafer anlattı. O, Süleymanın hacibi [kapı görevlisi] Ebu Ubeydden, o da Atadan şöyle dediğini rivayet etti: [Esma, Ebu Bekiri] soğuk bir günde tan yeri ağarırken yıkadı. Ardından Osmana, “Benim yıkanmam gerekir mi?” diye sordu. O da “Hayır!” dedi. Ömer de bunu işittiği halde ses çıkarmadı. Bize Ahmed b. Abdullah b. Yunus haber verdi; dedi ki: Bize Züheyr anlattı. O Ebu İshaktan, o da Musab b. Saddan şöyle rivayet etti: Ömer, [hazineden her bir vatandaşa] maaş bağlanmasını hükme bağladı. Esma bt. Umeyse de 1.000 dirhem tahsis etti. Muhammed b. Ömer dedi ki: Esma bt. Umeys, Ebu Bekir es-Sıddıkten sonra Ali b. Ebu Talib ile evlendi ve ondan Yahya ve Avn adında çocukları oldu. Bize el-Fadl b. Dükeyn haber verdi; dedi ki: Bize Zekeriyya b. Ebu Zaide anlattı; dedi ki: amiri şöyle derken işittim: Esma bt. Umeys, Ali b. Ebu Talib ile evlendi. Oğulları Muhammed b. Cafer ile Muhammed b. Ebu Bekir, birbirlerine üstünlük taslayıp her biri, “Ben senden daha asilim ve benim babam senin babandan daha hayırlıdır.” dedi. Bunun üzerine Ali, Esmaya, “Ey Esma! Aralarında sen hükmet!” dedi. Esma şöyle dedi: “Araplar içerisinde Caferden daha hayırlı bir genç görmedim. Ebu Bekirden daha hayırlı orta yaşlı bir kimseyi de görmedim.” Bunun üzerine Ali şöyle dedi: “Bize bir şey bırakmadın. Şayet bu söylediğinden farklı bir şey söylemiş olsaydın sana kızardım.” Esma da, “Bu üç kişi arasında sen, en az tercih edilensin.” dedi. Bize Abdullah b. ez-Zübeyr el-Humeydi haber verdi; dedi ki: Bize Süfyan b. Uyeyne anlattı. O İsmailden, o da Kaystan naklettiğine göre Ali b. Ebu Talib şöyle dedi: Sizler aşırı şehvetli kadınları tercih edin. Onlardan biri de Esma bt. Umeystir.